Jodendom

De collectie bevat materiaal zowel van de wereldwijde organisatie, als van de Nederlandse en de Amsterdamse afdeling van Agudat Yisrael. Het doel van deze organisatie was de verspreiding van de orthodox-joodse levensstijl, onder andere door middel van het opzetten van joods onderwijs, het ondersteunen van orthodox-joodse groeperingen en het houden van congressen en bijeenkomsten. De collectie bevat gedrukte stukken, zoals kranten(knipsels), conferentiebescheiden, verslagen van bijeenkomsten en uitnodigingen, en handschriftelijk materiaal, zoals correspondentie en aantekeningen.

The collection includes material from Agudat Yisrael, a worldwide organisation that aimed to disseminate the Orthodox Jewish way of life. It did so by establishing Jewish schools, supporting other Orthodox Jewish groups and organising conferences and meetings. The collection contains printed papers, including newspapers and cuttings, conference documents, reports from meetings and invitations. The handwritten material consists of correspondence and notes.

De Amsterdamse vereniging Beny Berith Bebeth Jacob werd in 1881 opgericht en werd, waarschijnlijk wegens de slechte financiële situatie, in 1936 ontbonden. De doelstelling van de vereniging was het houden van godsdienstoefeningen volgens de regels van de joodse riten. Het archief geeft een goed overzicht van de werkzaamheden van de vereniging. Het materiaal bestaat uit agenda's en verslagen van vergaderingen met de daarbij behorende aantekeningen. Verder bevat het archief onder andere correspondentie, kasboeken en ledenlijsten.

The Amsterdam association Beny Berith Bebeth Jacob was established in 1881 and dissolved in 1936, probably as a result of the unfavourable financial climate. The objective of the Association was to hold religious services in accordance with Jewish rites. The archive provides a good overview of the Association's activities. The material consists of agendas and reports from meetings with accompanying notes. The archive also contains correspondence, cashbooks and membership lists.

De Bibliotheca Rosenthaliana herbergt de verzameling joodse boeken van de Bijzondere Collecties. De basis voor de bibliotheek werd gelegd door Leeser Rosenthal (Nasielsk 1794 - Hannover 1868), die bij zijn dood een collectie naliet van zo'n 6.000 banden. In de jaren na zijn dood hebben zijn erven tevergeefs getracht de collectie te verkopen. Uiteindelijk heeft de familie de bibliotheek in 1880 aan de gemeente Amsterdam geschonken. Tot de Eerste Wereldoorlog werd de uitbreiding van de bibliotheek gefinancierd uit fondsen die door de familie ter beschikking werden gesteld; daarna nam de Universiteitsbibliotheek de kosten op zich. Eenmaal in Amsterdam ontwikkelde de collectie zich van een Duitse Verlichtingsbibliotheek tot een algemene bibliotheek over de joodse geschiedenis en cultuur, met werken in alle talen waarvan joden zich in de loop der eeuwen hebben bediend. De bibliotheek omvat inmiddels ongeveer 100.000 werken. In de loop van de 130 jaar die de bibliotheek zich in de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam bevindt, is de geschiedenis van het Nederlandse Jodendom het belangrijkste zwaartepunt geworden.

The Bibliotheca Rosenthaliana houses the Special Collections Department's Jewish book collection. The basis of the library was formed by the collection of Leeser Rosenthal (Nasielsk 1794 - Hanover 1868), which amounted to 6,000 volumes at the time of his death. In the years following his death, his heirs tried – unsuccessfully – to sell the collection. The family finally bequeathed the library to the City of Amsterdam in 1880. Up until the First World War, the library was expanded on the basis of funds made available by the family; after this time the University bore the costs itself. From being a library of German enlightenment, once it arrived in Amsterdam the Rosenthaliana developed into a general library of Jewish history and culture, with works in every language used by Jews throughout the centuries. By now the library contains around 100,000 works. In the 130 years that the library has been in Amsterdam, its main focus has become the history of Dutch Jewry.

Naphtali Herz van Biema (1836-1901), een kleinzoon van de orthodox-joodse Jacob Meier Lehren (1793-1861), was zijn hele leven toegewijd aan de studie van de Hebreeuwse bibliografie en joodse boekwetenschap. In 1858 zocht Van Biema per brief contact met Moritz Steinschneider (1816-1907), een van de grote joodse bibliografen en geleerden van de 19e eeuw. Hij bood Steinschneider zijn medewerking en een artikel aan voor het in datzelfde jaar door Steinschneider opgerichte tijdschrift 'Hamazkir, Zeitschrift für hebräische Bibliographie'. Dit is het begin van een uitgebreide correspondentie betreffende bibliografie en boekwetenschap. Van deze correspondentie worden 69 brieven van N.H. van Biema en 24 brieven van M. Steinschneider bij de Bibliotheca Rosenthaliana bewaard.

Throughout his life Naphtali Herz van Biema (1836-1901), a grandson of the orthodox Jewish Jacob Meier Lehren (1793-1861), remained dedicated to the study of Hebrew bibliography and Jewish book studies. In 1858 Van Biema wrote a letter to Moritz Steinschneider (1816-1907), one of the great Jewish bibliographers and scholars of the nineteenth century. He offered his services to Steinschneider, as well as an article for the magazine Hamazkir, Zeitschrift für hebräische Bibliographie which Steinschneider founded in that same year. This was the beginning of an extensive correspondence concerning bibliography and bibliology. Of this correspondence, 69 letters from N.H. van Biema and 24 letters from M. Steinschneider are held in the Bibliotheca Rosenthaliana.

Salomon Alfred Bruijning groeide op in Suriname, als pleegzoon van de bekende Surinaamse jurist en historicus Philip Abraham Samson (1902-1966) en Hanna Josephine Samuels (1905-1995), de zuster van zijn moeder. In hetzelfde huis woonde een andere zuster, Juliette Erna Samuels (1902-1976). Salomon Alfred Bruijning is zeer betrokken bij de nagedachtenis van zijn oom Ph.A. Samson en zet zich in voor het behoud van diens intellectuele erfgoed. De collectie bestaat uit stukken die komen uit de nalatenschappen van Philip Abraham Samson, Juliette Erna Samuels, Estelle Samuels en uit stukken afkomstig van S.A. Bruijning zelf. De collectie bevat persoonlijke documenten, foto's en stukken betreffende Suriname in het algemeen, de Staten van Suriname en de joodse gemeenschap van Suriname.

Salomon Alfred Bruijning grew up in Suriname, as the foster son of the well-known Surinamese jurist and historian Philip Abraham Samson (1902-1966) and Hanna Josephine Samuels (1905-1995), a sister of Bruijning's mother. Another of his mother's sisters, Juliette Erna Samuels (1902-1976), lived in the same house. Salomon Alfred Bruijning is very closely involved in keeping the memory of his uncle P.A. Samson alive and has dedicated himself to the preservation of his intellectual heritage. The collection consists of items from the estate of Philip Abraham Samson, Juliette Erna Samuels and Estelle Samuels as well as items from S.A. Bruijning himself. The collection contains personal documents, photographs and items about Suriname in general, the States of Suriname and the Jewish community in Suriname.

De collectie bestaat uit brieven van Martin Buber (1879-1965), godsdienstfilosoof, aan Joseph Melzer, de oprichter van de uitgeverij Joseph Melzer Verlag. De brieven betreffen de uitgave in 1963 van 'Der Jude und sein Judentum', een verzameling essays over de joden en het jodendom die Martin Buber schreef in een periode van zestig jaar.

The collection consists of letters from Martin Buber (1879-1965), religious philosopher, to Joseph Melzer, founder of the publishing company Joseph Melzer Verlag. The letters concern the publication in 1963 of Der Jude und sein Judentum, a collection of essays on Jews and Judaism written by Martin Buber over a period of sixty years.

De collectie Sefardische handschriften en drukken van de Portugese verzamelaar Alfonso Cassuto werd in 1975 door de Bibliotheca Rosenthaliana verworven. De collectie bevat vooral belangrijke primaire en secundaire bronnen over de Spaanse inquisitie en haar behandeling van joden.

The collection of Sephardic manuscripts and publications from the Portuguese collector Alfonso Cassuto was acquired by the Bibliotheca Rosenthaliana in 1975. The collection consists mainly of primary and secondary source documents dealing with the Spanish Inquisition and the treatment of Jews.

In 1927 werd door de Joodsche Vereniging voor Amsterdam-Oost Nachaliël de Commissie tot het Aanbieden van een Geschenk aan de Synagoge-Oost benoemd om geld in te zamelen voor een geschenk voor de nieuw te bouwen Synagoge-Oost aan de Linnaeusstraat in Amsterdam. Het archief bestaat uit correspondentie van de commissie, een brochure en enkele stukken met betrekking tot de inwijding van de synagoge op 6 september 1928. Het geschenk kreeg de vorm van gebrandschilderde ramen ontworpen door L. Pinkhof. De leegstaande synagoge is in 1962 gesloopt.

In 1927, Nachaliël, the Jewish Association for Amsterdam East, appointed a Committee to Present a Gift to the East Synagogue. Its task was to collect money for the proposed new East Synagogue on the Linnaeusstraat in Amsterdam. The archive contains correspondence from the committee, a brochure and several papers relating to the consecration of the synagogue on 6 September 1928. The gift took the form of stained glass windows designed by L. Pinkhof. The synagogue, which had fallen into disuse, was demolished in 1962.

De Commissie werd op initiatief van de Vergadering van opperrabbijnen in Nederland op 12 januari 1908 benoemd om, onder voorzitterschap van opperrabbijn Izak Juda Palache (1858-1926), de mogelijkheden te onderzoeken om te komen tot de inrichting van joods middelbaar onderwijs. In het archief bevinden zich de notulen van de commissie en enkele ingekomen brieven.

The Committee was appointed on 12 January 1908, at the initiative of the Conference of Chief Rabbis in the Netherlands. The committee was chaired by Chief Rabbi Izak Juda Palache (1858-1926) and charged with investigating the possibility of establishing Jewish secondary schools. The archive contains the minutes of the committee and several incoming letters.

Jacob Mozes Content werd in 1819 in Amsterdam geboren. Hij behaalde zijn moree-diploma aan het Nederlands-Israëlitisch Seminarium (NIS) in Amsterdam. Na een studie in het buitenland bekleedde hij vele functies in de joodse gemeenschap van Amsterdam. Hij was docent aan het Seminarium en een geliefd rabbijn van de Nederlands-Israëlitische Hoofdsynagoge. Toen het opperrabbinaat vacant was, vervulde hij de functie van 'dajan' van Amsterdam. Hij overleed op tachtigjarige leeftijd en werd begraven in Muiderberg. Het archief bevat vooral officiële documenten betreffende zijn opleiding en enkele ingekomen brieven.

Jacob Mozes Content was born in Amsterdam in 1819. He obtained his moré diploma from the Amsterdam Rabbinical Seminary (NIS) in Amsterdam. After studying abroad, he held many positions in the Jewish congregation of Amsterdam. He taught at the Seminary and was a much-loved rabbi of the Dutch Israelite Main Synagogue. When the post of chief rabbi became vacant, he held the position of dajan of Amsterdam. He died at the age of 80 and was buried in Muiderberg. The archive consists largely of official documents relating to his education, in addition to several incoming letters.

Het archief van de Dordrechtse rabbijn Samuel Dasberg omvat elf schriften, met teksten van preken, voordrachten en een exegese op het bijbelboek Jesaja.

The archive of the Dordrecht rabbi Samuel Dasberg contains eleven notebooks, with texts of sermons, lectures and an exegesis on the Bible book Isaiah.

De in Krakow geboren Joseph Hirsch Dünner (1833-1911) werd in 1863 benoemd tot rector van het Nederlands-Israëlitisch Seminarium. Gedurende de periode dat Dünner deze functie bekleedde voerde hij in het spoor van de Duitse neo-orthodoxie belangrijke hervormingen door. Naast het religieuze onderwijs werden studenten verplicht ook onderwijs te volgen aan het gymnasium en de universiteit. In 1874 werd Dünner benoemd tot opperrabbijn van het synagogaal ressort Noord-Holland met als belangrijkste gemeente de Nederlands-Israëlitische Hoofdsynagoge in Amsterdam. Deze functie vervulde hij tot zijn dood. Dünners archief bestaat voor het overgrote deel uit ingekomen brieven.

Born in Krakow, Joseph Hirsch Dünner (1833-1911) was appointed rector of the Amsterdam Rabbinical Seminary in 1863. During the time that he held this post, he carried out major reforms in line with German neo-Orthodoxy. In addition to religious education, students were obliged to study at the gymnasium and university. In 1874, Dünner was appointed chief rabbi for the synagogue district of North Holland, whose most important congregation was the Dutch Israelite Main Synagogue in Amsterdam. He held this post until his death. Dünner's archive consists largely of incoming correspondence.

Felix Falk (1879-1944) was de zoon van rabbijn Joshua Falk uit Fürth. Na het gymnasium studeerde hij filosofie, Duitse literatuur en filologie, Franse geschiedenis en literatuur en kunstgeschiedenis. Hij vluchtte in 1933 voor het opkomend nazisme van Duitsland naar Nederland, waar hij in 1939 een artikel over het Wilhelmus publiceerde. De tekstkritische editie van een 15e-eeuws commentaar op de bijbelboeken Samuel die hij ook graag had willen publiceren is in 1961 door de toenmalige conservator van de Bibliotheca Rosenthaliana, Leo Fuks, postuum uitgegeven. Het archief van Felix Falk bestaat hoofdzakelijk uit aantekeningen van het onderzoek voorafgaand aan de tekstkritische editie van dat commentaar op de bijbelboeken Samuel.

Felix Falk (1879-1944) was the son of Rabbi Joshua Falk from Fürth. After completing his pre-university education, he studied philosophy, German literature and philology, French history and literature and art history. The rise of National Socialism caused him to flee from Germany to the Netherlands in 1933, from where in 1939 he published an article on the Wilhelmus [the Dutch national anthem]. His textual criticism of a 15th-centuary commentary of the biblical Books of Samuel, which he was also keen to publish, was eventually published posthumously in 1961 by the then curator of the Bibliotheca Rosenthaliana, Leo Fuks. The archive of Felix Falk consists mainly of research notes in preparation for the textual criticism of this commentary on the Books of Samuel.

Jacob Fränkel werd in 1814 geboren in het Poolse Karlino (Korlin, Pomerania). Na een opleiding tot rabbijn én een academische opleiding werd hij in 1853 geïnstalleerd als opperrabbijn van het synagogaal ressort Overijssel. De benoemingsprocedure was al in 1849 aangevangen. De lange duur van de procedure werd veroorzaakt door twijfels aan de geldigheid van zijn rabbinale diploma en aan zijn orthodoxie. Hij werd in 1876 tevens benoemd tot opperrabbijn van het ressort Noord-Brabant. Beide functies vervulde Fränkel tot zijn dood in 1882. Het archief van Jacob Fränkel omvat de periode vanaf de afronding van het gymnasium tot zijn dood. Het materiaal bestaat onder andere uit studiemateriaal, preken, correspondentie en artikelen. Het archief bevat een omvangrijk dossier over Fränkels benoeming tot opperrabbijn van Overijssel.

Jacob Fränkel was born in 1814 in Karlino, Poland (Korlin, Pomerania). After qualifying as a rabbi and earning a university degree, he was installed as chief rabbi for the synagogue district of Overijssel in 1853. The appointment procedure, which had been initiated in 1849, was hampered by doubts about the validity of his rabbinical diploma and his orthodoxy. In 1876, he was also appointed as chief rabbi for the synagogue district of North Brabant. Fränkel held both positions until his death in 1882. The archive of Jacob Fränkel covers the period from the completion of his gymnasium education until his death. It includes study material, sermons, correspondence and articles. The archive also contains an extensive file on Fränkel's appointment as chief rabbi of Overijssel.

Het archief van Jacob Israël de Haan bevat correspondentie, persoonlijke aantekeningen, publicaties, collegedictaten, gedichten, foto's en enkele onuitgegeven gedichten van deze joodse schrijver, dichter, journalist en jurist. De Haan werd niet alleen bekend door zijn publicaties, maar ook door zijn betrokkenheid bij zowel het zionisme als de joodse orthodoxie. Hij werd in 1924 in Jeruzalem vermoord. Het archief bestaat uit materiaal dat Jacob Israël de Haan tijdens zijn leven zelf schonk aan de Bibliotheca Rosenthaliana en uit zijn persoonlijke nalatenschap. Ook bevat het archief een aantal aanvullingen van later datum die onder andere te maken hebben met de zorg voor het archief. Het materiaal dateert voornamelijk uit de periode 1904-1924 en is van groot belang omdat het een afspiegeling vormt van het veelzijdige karakter en van de vele bezigheden van De Haan.

The archive of Jacob Israël de Haan contains material from this Jewish writer, poet, journalist and lawyer. In addition to his publications, De Haan was known for his involvement in both Zionism and Jewish orthodoxy. He was murdered in Jerusalem 1924. The archive comprises material that De Haan donated to the Bibliotheca Rosenthaliana during his lifetime, as well as items from his personal estate. It also contains several later additions, relating to such matters as the care of the archive. Most of the archive material dates from the period 1904-1924 and is of immense significance, in that it reflects De Haan's versatility and many pursuits. The archive contains correspondence, personal notes, publications, lecture notes, poems and photos, including a few poems that have never been published.

Het Amsterdamse genootschap Halichot Olam Hagadasa werd in 1882 opgericht en in 1929 weer opgeheven. Het genootschap richtte zich voornamelijk op het houden van godsdienstoefeningen in de synagoge, maar deed ook liefdadigheidswerk. In het archief bevinden zich onder andere presentielijsten van jaarvergaderingen, kasboeken voor het te betalen offergeld, notulen van bestuursvergaderingen en correspondentie omtrent de vrijkomende synagogevoorwerpen na de opheffing het genootschap.

The Amsterdam society Halichot Olam Hagadasa was founded in 1882 and dissolved in 1929. Its main objective was to hold religious services in the synagogue, although it also carried out charity work. The archive includes attendance lists from annual meetings, cashbooks for the payment of offerings, minutes from board meetings and correspondence about synagogue items that became available when the society was disbanded.

Carel Jacob (Karel) Hildesheim (1875-1931) vertaalde verhalen en poëzie uit het Jiddisch. In 1926 werd de vertaling die hij maakte van 'Joodsche volksverhalen' van J.L. Perets (1851-1915) uitgegeven bij de Wereldbibliotheek. Het archief bestaat uit zijn manuscripten van vertalingen in het Nederlands. Het merendeel betreft vertalingen van het werk van J.L. Perets (1851-1915), waaronder 'Joodse volksverhalen'. Verder zijn er onder andere vertalingen van werk van Salomon An-Ski (1863-1920), S.G. Frug (1860-1916), Morris Rosenfeld (1862-1923), Sholem Asch (1880-1957), Chaim Nachman Bialik (1873-1934), Sholem Aleichem (1859-1916) en Fritz Löhner-Beda (1883-1942).

Carel Jacob Hildesheim (1875-1931) translated stories and poetry from Yiddish. His translation of Jewish Folktales by J.L. Perets (1851-1915) was published by De Wereldbibliotheek in 1926. The archive of Carel Jacob Hildesheim features manuscripts of his translations into Dutch. The majority of these manuscripts are translations of the work of J.L. Perets. Other translations include works by Salomon An-Ski (1863-1920), S.G. Frug (1860-1916), Morris Rosenfeld (1862-1923), Sholem Asch (1880-1957), Chaim Nachman Bialik (1873-1934), Sholem Aleichem (1859-1916) and Fritz Löhner-Beda (1883-1942).

Jeremia Samuel Hillesum werd in 1820 in Amsterdam geboren. Na het behalen van zijn moree-titel werd Hillesum in 1849 rabbijn van de synagoge in Meppel. Vier jaar later kreeg het ressort Drenthe in de persoon van Hillesum voor het eerst een eigen opperrabbijn. In 1862 werd hij tevens opperrabijn van het ressort Groningen, in 1880 en 1883 ook van Gelderland en Overijssel. Tot aan zijn dood in 1888 bleef Hillesum opperrabbijn van de vier ressorten. Het archief bevat persoonlijke archivalia en preken. Dit archief maakt slechts een klein deel uit van de preken die Hillesum moet hebben geschreven tijdens zijn lange loopbaan als opperrabbijn.

Jeremia Samuel Hillesum was born in Amsterdam in 1820. After obtaining his moré diploma, Hillesum became rabbi of the synagogue in Meppel in 1849. Four years later, he was appointed the first chief rabbi for the synagogue district of Drenthe. In 1862, he also became chief rabbi for the synagogue district of Groningen and later for Gelderland and Overijssel in 1880 and 1883, respectively. Hillesum remained chief rabbi of these four districts until his death in 1888. The archive contains personal archivalia and sermons. This archive constitutes only a small portion of the sermons that Hillesum must have written during his long career as chief rabbi.

Uri Meijer Philip Hillesum werkte lang als docent aan het Nederlands-Israëlitisch Seminarium in Amsterdam. Het archief bevat alleen persoonlijke stukken, zoals diploma's en documenten betreffende zijn dienstverband.

Uri Meijer Philip Hillesum was employed for many years as a teacher at the Amsterdam Rabbinical Seminary. The archive only contains personalia, including diplomas and papers relating to his employment.

De collectie joodse verenigingen is door de Bibliotheca Rosenthaliana verzameld. Het bevat materiaal van 220 joodse verenigingen, commissies en instellingen op het gebied van liefdadigheid, gezondheidszorg, religieuze en culturele activiteiten, onderwijs en maatschappelijke belangen van voor de Tweede Wereldoorlog. Van elke vereniging of instelling zijn er een of meer stukken verzameld. Het merendeel van deze stukken bestaat uit door de organisaties verspreid drukwerk.

The Jewish Associations collection in the Bibliotheca Rosenthaliana contains material from various associations from before the Second World War. In all, it has material from 220 Jewish associations, committees and institutions in the fields of charity, health care, religious and cultural activities, education and social concerns. The collection contains one or more papers for each association or institution. The majority of the papers consist of printed material distributed by the various organisations.

Tobias Lewenstein werd in 1864 in Paramaribo geboren als zoon van de eerste Surinaamse opperrabbijn. Na het overlijden van zijn vader in datzelfde jaar keerde het gezin terug naar Nederland. Zijn rabbijnentitel behaalde Lewenstein aan het Nederlands-Israëlitisch Seminarium in Amsterdam waarna hij respectievelijk de functie van opperrabbijn in Friesland, Den Haag, Denemarken en Zürich vervulde. Het archief bestaat uit ingekomen brieven gericht aan Tobias Lewenstein in zijn functie van opperrabbijn van Den Haag.

Tobias Lewenstein was born in Paramaribo in 1864, the son of the first Surinamese chief rabbi. Following the death of his father in the same year, the family returned to the Netherlands. After qualifying as a rabbi at the Amsterdam Rabbinical Seminary, Lewenstein successively held the posts of chief rabbi in Friesland, The Hague, Denmark and Zürich. The archive comprises incoming letters addressed to Tobias Lewenstein in his position as chief rabbi of The Hague.

Mozes Monasch (1852-1915) werd in 1885 drie jaar na het behalen van zijn moree-titel aan het Nederlands-Israëlitisch Seminarium (NIS) in Amsterdam conrector van deze theologische opleiding. Deze functie verruilde hij in 1905 voor het ambt van opperrabbijn. Hij werd geïnstalleerd als opperrabbijn van de ressorten Drenthe en Utrecht. Naast zijn rabbinale werk publiceerde Monasch een aantal historische werken. Het archief van Mozes Monasch bestaat voornamelijk uit preken. Ook zijn er personalia en aantekeningen met betrekking tot onderzoek, lezingen en vergaderingen in het archief aanwezig.

In 1885, three years after receiving his moré diploma from the Amsterdam Rabbinical Seminary (NIS), Mozes Monasch (1852-1915) became vice-rector of the same theological programme. In 1905, he left this job to become chief rabbi, and was installed in the synagogue districts of Drenthe and Utrecht. In addition to his rabbinical work, Monasch published a number of historical works. The archive of Mozes Monasch consists largely of sermons, although it also includes personalia and notes relating to his research, lectures and meetings.

De ruim 50.000 foto’s in deze collectie zijn afkomstig uit het bezit van het in 1865 opgerichte Nieuw Israëlietisch Weekblad (NIW). Ze geven een goed beeld van de belangstelling voor het Nederlandse en internationaal georiënteerde Joodse leven. Bijna de helft van de opnamen is gemaakt in Nederland; ongeveer een derde in het huidige Israël. De collectie is opgebouwd vanaf 1921, toen de eerste foto in het NIW gepubliceerd werd, en beslaat analoge foto’s en negatieven uit de periode 1850-2007, zij het met de nadruk op naoorlogse foto’s. Van het vooroorlogse Joodse leven bewijzen een kleine duizend foto’s. Bijna driekwart van het materiaal is nooit gepubliceerd in het NIW, en van een derde is de naam van de fotograaf bekend. In het Kenniscentrum van het Joods Museum (Amsterdam) is de collectie digitaal te raadplegen.

This collection containing over 50,000 photos is derived from Nieuw Israëlietisch Weekblad (NIW), a periodical founded in 1865. The photos offer a good impression of the interest in Jewish life in the Netherlands and elsewhere. Almost half of the photos were taken in the Netherlands; about one third in present-day Israel. The collection was started in 1921, when NIW featured its first photograph, and contains analogue photographs and negatives from the period 1850-2007, though with an emphasis on post-war photographs. Jewish life before WWII is documented in around a thousand photographs. Almost three quarters of the material was never published in NIW; of one third of the material the photographer’s name is known. The collection can be viewed online at the Resource centre of the Jewish Cultural Quarter (Amsterdam).

Salomon Izak Zwartz (1879-1965), de in Oldenzaal geboren fabrikant van jute, was sinds 1904 actief binnen de joodse gemeenschap van Oldenzaal. Hij was secretaris, bestuurslid en voorzitter van diverse verenigingen en zamelde geld in voor de Pekidim en Amarkalim van het Heilige Land. In 1916 werd Salomon benoemd tot lid en in 1937 tot voorzitter van de kerkenraad van de Nederlands-Israëlitische gemeente Oldenzaal. Het voorzitterschap vervulde hij tot de opheffing van de gemeente in 1948. De hier beschreven archieven van de joodse gemeenschap van Oldenzaal zijn door toedoen van Zwartz in de Bibliotheca Rosenthaliana opgenomen. De joodse gemeente van Oldenzaal, die halverwege de achttiende eeuw ontstond, was een van de grootste joodse gemeentes in Twente en vervulde zelfs enige tijd een regiofunctie. In het begin van de 20e eeuw telde de gemeente bijna 250 personen; na de Tweede Wereldoorlog nog geen tien personen. Het archief van de joodse gemeente van Oldenzaal bevat onder andere notulen van de kerkenraad, ingekomen en uitgaande stukken met betrekking tot het kerkbestuur, reglementen, kiezers- en presentielijsten en financiële stukken. De archieven van de joodse verenigingen bevatten hoofdzakelijk notulen, correspondentie, reglementen, presentielijsten van vergaderingen en financiële stukken. Ook persoonlijke documenten van de familie Zwartz en van Isaak Krukziener maken deel uit van deze collectie.

Salomon Izak Zwartz (1879-1965), a jute manufacturer born in Oldenzaal, was an active member of the Jewish congregation in Oldenzaal since 1904. He was secretary, board member and chairman of various associations, and he collected money for the Pekidim and Amarkalim of the Holy Land. In 1916, Salomon was appointed a member, and in 1937 chairman, of the church council of the Dutch Israelite Congregation of Oldenzaal. He held the chairmanship until the congregation was dissolved in 1948. It is because of Zwartz that the archives of the Jewish congregation (as described here) have been added to the collection of the Bibliotheca Rosenthaliana. The Jewish congregation of Oldenzaal, which developed in the mid-eighteenth century, was one of the largest Jewish congregations in Twente. It even played a regional role for a time. In the early twentieth century, the congregation numbered almost 250 people; after the Second World War, fewer than ten. The archive of the Oldenzaal Jewish congregation includes church council minutes, incoming and outgoing papers relating to the council, regulations, voter and attendance lists, and financial papers. The archives of the Jewish associations consist largely of minutes, correspondence, regulations, attendance lists for meetings and financial papers. The collection also includes personal documents of the Zwartz family and of Isaak Krukziener.

De Pekidim en Amarkalim ('officiers en schatbewaarders') vormden een internationale organisatie die tot doel had de fondsenwerving ter ondersteuning van armlastige joden in Palestina te coördineren. De organisatie onderhield nauwe contacten met de leiders van de joodse gemeenschappen in de steden Jeruzalem, Hebron, Safed en Tiberias. Het archief, dat de ingekomen brieven bevat, is een zeer belangrijke bron voor de vroegste geschiedenis van de joodse vestiging in Palestina in de moderne tijd.

The Pekidim and Amarkalim ('Supervisors and Administrators') was an international organisation whose aim was to coordinate fundraising efforts to support poor Jews in Palestine. The organisation maintained close contacts with the leaders of the Jewish communities in the cities of Jerusalem, Hebron, Safed and Tiberias. The archive, which contains the incoming letters, is a very important information source about the earliest history of Jewish settlements in modern-day Palestine.

De uit Hengelo afkomstige Eduard Pool (1874-1968) was directeur van N.V. Nederlandse Kunstweverij in Hengelo. Daarnaast richtte Pool de Hengelose afdeling van de Nederlandse Zionisten Bond op en de Hengelose afdeling van de Maatschappij tot Nut van Israëlieten. Als overtuigd zionist zat Pool in de organisatie van het achtste zionistische congres dat in 1907 in Den Haag werd gehouden. In dat jaar publiceerde hij 'De noodzakelijkheid van het Zionisme' en 'Palestina, geographie, economie en kolonisatie'. In 1914 was hij redacteur van het tijdschrift 'De Maccabeër'. Het archief van Eduard Pool bestaat uit correspondentie met diverse afdelingen van de Nederlandse Zionisten Bond (NZB) en persoonlijke correspondentie. Daarnaast is er materiaal gerelateerd aan verschillende verenigingen uit Hengelo en omgeving.

Eduard Pool (1874-1968) of Hengelo was director of NV Nederlandse Kunstweverij in the same town. He also served on the board of the Association of Dutch Tyre Manufacturers and the ANWB, the Royal Dutch Touring Club. He founded the Hengelo branch of the Dutch Zionist League (NZB) and the Society for the Welfare of Israelites. A committed Zionist, Pool was one of the organisers of the eighth Zionist congress, which was held in The Hague in 1907. Pool published 'The Necessity of Zionism' and 'Palestine, geography, economy and colonisation'. In 1914, he was editor of the journal 'De Maccabeër'. The archive of Eduard Pool consists of correspondence with various branches of the Dutch Zionist League, as well as personal correspondence. Programmes, invitations and circulars relating to Twente have been added to the archive. The collection also includes two notebooks containing the chronicles of the drama society De Harmonie of Hengelo.

De Collectie joodse ex libris van Philip van Praag bevat een kleine 300 ex libris, plus correspondentie, typoscripten en publicaties (soms in kopie) over joodse ex libris uit Nederland, met voornamelijk joodse thematiek. De start van de collectie was toen de vader van de verzamelaar, sierkunstenaar Philip van Praag (1887-1942) in 1933 een ex libris voor zijn zoon maakte, waarna deze een verzameling begon aan te leggen. Deze werd in de periode 1980 tot aan zijn dood uitgebouwd, en was de basis voor diverse publicaties. Na zijn overlijden zijn er rond een deel van zijn collectie een drietal exposities geweest in Amsterdam, Groningen en Middelburg. Zijn collectie als geheel was een belangrijke component en inspiratiebron voor de auteurs van het in 2017 verschenen overzichtswerk ‘Dit is mijn boek’ : joodse exlibriscultuur in Nederland.

The Jewish bookplate collection of Philip van Praag contains some 300 bookplates, as well as correspondence, typescripts and publications (sometimes copies) on Jewish bookplates from the Netherlands, mainly on Jewish themes. The collection started with the bookplate which Van Praag’s father, the collector and decorative artist Philip van Praag (1887-1942), made for his son in 1933, after which the latter started building a collection. Van Praag expanded his collection, which served as the basis for several publications, from 1980 up to his death. Following his death in 2000, three exhibitions based on a part of his collection were organized in Amsterdam, Groningen and Middelburg. Van Praag’s collection as a whole was a major component of and source of inspiration for the authors of the 2017 overview work ‘Dit is mijn boek’ : joodse exlibriscultuur in Nederland.

De Nederlandse auteur Siegfried van Praag (1899-2002) groeide op in een Amsterdams joods milieu in de Amsterdamse Plantagebuurt. Binnen het gecultiveerde gezin werd veel aandacht besteed aan de Franse taal en cultuur en werd het zionisme ondersteund. Deze achtergrond is terug te vinden in de thematiek en de sfeer van Van Praags literaire werk dat van 1925 tot 1988 gepubliceerd werd. Naast romans schreef Van Praag essays, artikelen en recensies van boeken voor diverse tijdschriften. Het archief van Siegfried van Praag geeft een bijna compleet overzicht van zijn literaire werk in de vorm van autografen. Een groot deel van het archief bestaat uit correspondentie.

The Dutch author Siegfried van Praag (1899-2002) grew up in the Amsterdam-Jewish milieu of the Plantage neighbourhood in Amsterdam. His cultured family placed heavy emphasis on French language and culture, as well as on support for Zionism. This background is reflected in the themes and atmosphere of Van Praag's literary work published between 1925 and 1988. In addition to novels, Van Praag wrote essays, articles and book reviews for a range of periodicals and magazines. The archive of Siegfried van Praag provides a fairly complete overview of his literary work in the form of original manuscripts. Correspondence makes up a large part of the archive.

Leeser Rosenthal (1794-1868) verzamelde zeldzame en belangrijke hebraïca en judaïca op het gebied van religie, filosofie, literatuur, Haskalah, liturgie, mystiek en de geschiedenis van het jodendom. Bij zijn overlijden was zijn verzameling de grootste privécollectie in Duitsland op het gebied van hebraïca en judaïca. Nadat pogingen om de collectie als geheel te verkopen mislukt waren, besloten Rosenthals erfgenamen de collectie aan de gemeente Amsterdam te schenken en deze te laten opnemen in de Universiteitsbibliotheek. In 1880 werden 6000 banden, waaronder 32 handschriften en 12 Hebreeuwse incunabelen, aan de universiteitsbibliotheek overgedragen op voorwaarde dat de boeken 'ten eeuwigen dage bij elkander [zouden] blijven en in een der vertrekken van de Universiteitsbibliotheek bewaard [zouden] worden onder den naam van Bibliotheca Rosenthaliana'.

Leeser Rosenthal (1794-1868) was a collector of rare and important Hebraica and Judaica covering religion, philosophy, literature, Haskalah, liturgy, mysticism and the history of Judaism. At the time of his death his was the largest private collection in Germany in the field of Judaica and Hebraica. After attempts to sell the collection in its entirety failed, Rosenthal's heirs decided to bequeath the collection to the city of Amsterdam and have it incorporated into the University Library. In 1880, 6000 volumes, including 32 manuscripts and 12 Hebrew incunabula, were handed over to the University Library on the condition that the books '[should] stay together in perpetuity and [should] be kept in one of the rooms of the University Library under the name Bibliotheca Rosenthaliana'.

Samuel Meijer Salomons (1828-1918) werkte meer dan vijftig jaar als godsdienstonderwijzer, waarvan 28 jaar als voorzanger en godsdienstonderwijzer bij de Nederlands-Israëlitische gemeente in Kampen. In 1899, bij zijn vijfentwintigjarig ambtsjubileum, werd Salomons benoemd tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Het archief is klein en bevat vooral stukken betreffende zijn leraarschap en zijn onderscheiding. Een album met namen van oud-leerlingen maakt deel uit van het archief.

Samuel Meijer Salomons (1828-1918) worked as a teacher of religion for more than fifty years. For twenty-eight of these years, he was cantor and religious teacher for the Jewish community in Kampen. In 1899, Salomons was appointed Knight in the Order of Oranje-Nassau, in commemoration of his twenty-fifth anniversary. The archive is small and contains mainly papers relating to his teaching and his decoration. It also contains an album with names of former students.