Archief van Joseph Hirsch Dünner

Joseph Hirsch Dünner werd op 11 januari 1833 in het Poolse Krakow geboren. Zijn ouders Leiser Dinner en Reisli Herscholowny hadden een kleine winkel waarmee ze het gezin met vier zonen konden onderhouden. Na de gebruikelijke talmoedische opleiding volgde Dünner aan het gymnasium lessen Latijn en Grieks. Hierna studeerde Dünner vanaf 1859 tot en met 1862 aan de universiteit van Bonn en promoveerde vervolgens binnen een jaar aan de universiteit van Heidelberg.

Vanaf halverwege de 19e eeuw veranderde er veel binnen het (joodse) onderwijs in Nederland. Door de scheiding van kerk en staat in 1848 kwam er een scheiding tussen openbaar en particulier (religieus) onderwijs. Dit betekende dat veel joodse ouders hun kinderen uit financiële overwegingen of uit bewust ideologische keuze naar het openbaar onderwijs stuurden. Daarnaast werden de meeste joodse kinderen door hun ouders naar de joodse zondagscholen gestuurd voor joodse les. Het Nederlands-Israëlitisch Seminarium (NIS) bleef bestaan. Over deze opleiding, die onderwijskrachten en rabbijnen voortbracht, werd een strijd gevoerd tussen de orthodoxe en de hervormingsgezinde joden. De laatstgenoemden wilden van de religieuze opleiding een universitaire opleiding maken. In 1862 werd Dünner gekozen tot rector van het NIS. Zijn benoeming werd door de hervormingsgezinden bij de regering aangevochten. De strijd werd echter gewonnen door de orthodoxie en Dünners benoeming werd in mei 1863 officieel bekrachtigd. Gedurende de periode dat Dünner rector was van het NIS voerde hij in het spoor van de Duitse neo-orthodoxie belangrijke hervormingen door. Het aantal uren talmoed-studie ging omlaag en alle studenten werden verplicht onderwijs te volgen aan het gymnasium en aan de universiteit. Voor een moree-titel moesten zij minimaal het kandidaatsexamen in de klassieke letteren hebben afgesloten.

In 1874 werd Dünner benoemd tot opperrabbijn van het synagogaal ressort Noord-Holland met als belangrijkste gemeente de Nederlands-Israëlitische Hoofdsynagoge in Amsterdam. Deze functie vervulde hij tot zijn dood.

Naast zijn functie als rector en later als opperrabbijn verrichtte Dünner ook onderzoek op het gebied van de joodse wetgeving (halacha). Zo verscheen in 1874 een publicatie van een van zijn onderzoeken onder de titel Die Theorien ueber Wesen und Ursprung der Tosephta. Ook werd Dünner aan het eind van zijn loopbaan de leider van de religieus-zionistische Mizrachibeweging in Nederland. Joseph Hirsch Dünner overleed op 13 oktober 1911 in Amsterdam.