Skip to main content

Collectie Henri Friedlaender

 Collection
Identifier: UBA81

Scope and Contents

De collectie Friedlaender bevat zowel typografische ontwerpen als door Friedlaender geschreven of verzorgde uitgaven. Het vroegste typografische werk in de collectie is een uitgave uit 1927 van Gebete des Tages. Uit zijn onderduiktijd dateren verschillende door Friedlaender vertaalde, verzorgde en uitgegeven religieuze teksten. Van Der Knecht Gottes, uitgegeven in 1947, zijn behalve de editie ook het manuscript en het typoscript aanwezig, alsmede correspondentie met Martin Buber en anderen over deze uitgave. Verder zijn er door Friedlaender geschreven en vormgeven boekjes over typografie, gelegenheidsdrukwerk uit de jaren dertig tot vijftig, een plakboek met ontwerpen in het bijzonder voor boekomslagen en reproducties van typografische ontwerpen en stofomslagen uit de jaren dertig. Ten slotte zijn er nog dia's aan de collectie toegevoegd.

Dates

  • 1927-1994
  • Majority of material found within 1930-1960

Creator

Language of Materials

Hebreeuws, Nederlands, Duits, Jiddisch en Engels

Conditions Governing Access

Voor raadpleging is een bezoekers- of lenerspas van de Universiteitsbibliotheek Amsterdam vereist.

Conditions Governing Use

Bij raadpleging is het Reglement voor de gebruikers van de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam van toepassing. Reproductie en reproductierechtvergoedingen conform de Tarieven en Diensten Universiteit van Amsterdam.

Het materiaal wordt alleen ter inzage gegeven.

Biographical / Historical

Henri Friedlaender, geboren op 15 maart 1904 in het Franse Lyon, was de zoon van de Engelse Rose Calmann en de Duitse Théodore Friedlaender. Het gezin verhuisde zes jaar na Henri's geboorte naar Berlijn. In deze stad rondde Henri Friedlaender een grafische praktijkopleiding af. In 1925, na enige jaren van zelfstudie, begon hij in Leipzig een studie aan de 'Akademie für Grafische Kunst und Buchgewerbe'. In 1932 vestigde Friedlaender zich met zijn niet-joodse vriendin, Maria, in Nederland. Al gauw kreeg Friedlaender een functie in deeltijd aangeboden als artistiek adviseur en vormgever bij de Haagse drukkerij Mouton & Co. Verder werkte hij als freelance typograaf voor onder meer Elsevier en Querido. Friedlaender hield zich in deze tijd vooral bezig met Nederlands gebruiksdrukwerk, waaronder het boekje Typografisch ABC uit 1939.

In de oorlogsjaren dook Friedlaender onder op de zolder van zijn eigen huis in Wassenaar. Hij ging door met zijn werk als typograaf maar gebruikte hiervoor een pseudoniem. Zijn vriendin Maria, die immers niet hoefde onder te duiken, zorgde voor de contacten met de uitgevers. Op de zolderkamer in Wassenaar hield Friedlaender zich ook bezig met bijbelstudie en werkte hij veel aan de Hebreeuwse letterontwerpen, waarmee hij reeds in de jaren dertig was begonnen. Na de oorlog trouwde Friedlaender met Maria Bruhn. Het jonge echtpaar bleef nog vijf jaar in Nederland wonen. In deze periode was hij werkzaam als cursusdocent aan de Amsterdamse Grafische School en werkte hij voor de Lettergieterij Amsterdam (Tetterode).

Hoewel Friedlaender in 1950 met zijn vrouw naar Israël emigreerde, bleef hij zijn internationale contacten onderhouden. In Israël kreeg hij een leidinggevende functie aan de 'Hadassah Apprentice School of Printing' in Jeruzalem. Tevens bleef hij actief als letterontwerper. Dit resulteerde in 1958 in een nieuw lettertype dat bij Tetterode in gebruik werd genomen. Dit lettertype vernoemde Friedlaender naar de school waar hij werkzaam was 'Hadassah'. Hierna volgden nog drie andere lettertypes die hij ontwierp voor IBM, namelijk Aviv, Hadar en Shalom.

Als blijk van waardering en wegens de internationale betekenis van zijn werk ontving Henri Friedlaender vele prijzen, waaronder de Duvaer Prijs in Amsterdam (1950) en de prestigieuze Gutenberg Prijs (1971). Op 15 november 1996 overleed Henri Friedlaender op 92-jarige leeftijd in Jeruzalem.

Extent

0.35 meter

Abstract in Dutch

Henri Friedlaender was een internationaal bekende joodse typograaf en letterontwerper. Deze collectie biedt een bescheiden doch gevarieerd overzicht van zijn werk in drukvorm. Een gedeelte hiervan beslaat het gangbare uitgegeven materiaal, een ander gedeelte bestaat uit klein drukwerk dat hij voor privégebruik maakte. De belangstelling die Friedlaender had voor de Hebreeuwse heilige teksten komt in deze collectie goed naar voren. Dit is te zien in de diverse vertalingen van bijbelboeken die hij zelf heeft uitgegeven. Verder maken een manuscript, een schetsboek, dia's en een aantal brieven, waaronder correspondentie met Martin Buber, deel uit van de collectie.

Abstract in English

Henri Friedlaender was an internationally renowned Jewish typographer and type designer. This collection offers a modest but diverse overview of his work in printed form. In addition to the usual published material, the collection contains small printed items that he made for private use. Friedlaender's interest in Hebrew sacred texts is quite apparent in this collection. It can be seen in the various translations of books of the Bible that he published himself. Other items in the collection include a manuscript, a sketchbook, slides and a number of letters, including letters addressed to the Bibliotheca Rosenthaliana, as well as correspondence with Martin Buber.

Physical Location

Allard Pierson, Universiteit van Amsterdam

Custodial History

De collectie werd in de periode 1993-1994 door Henri Friedlaender in gedeeltes overgedragen aan de Bibliotheca Rosenthaliana, die onderdeel uitmaakt van de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam. Een aantal drukken, dia's en een schetsboek van Henri Friedlaender werden door een goede vriendin van de familie Friedlaender, Ella Prins, geschonken.

Accruals

Aanvullingen zijn niet te verwachten.

Related Materials

De collectie Henri Friedlaender maakt deel uit van de Bibliotheca Rosenthaliana .

In het archief van S.H. de Roos is correspondentie aanwezig tussen Henri Friedlaender en De Roos. In de collectie Tetterode bevinden zich nieuwjaarswensen die Friedlaender maakte voor S.H. de Roos.

Omdat Friedlaender veel contact had met Jan van Krimpen is het goed mogelijk dat in het archief van Jan van Krimpen correspondentie van Friedlaender aanwezig is.

Bibliography

  • Frits Hoogewoud. Friedlaender, Henri. In: Joden in Nederland in de twintigste eeuw. Een biografisch woordenboek. Utrecht, 2007, p. 92, 93.
  • Frits Hoogewoud en Kurt Löb. Grafici in ballingschap. Henri Friedlaender en Paul Urban, Duitse grafisch vormgevers. Amsterdam, 1997.
  • Stephen Lubell. Henri Friedlaender In Memoriam. In: Gutenberg Jahrbuch 1997. Mainz, 1997, p. 348-351.
  • Kurt Löb. Exil-Gestalten. Deutsche Buchgestalter in den Niederlanden 1932-1950. Arnhem, 1995.
  • Frits Hoogewoud. Drie bijzondere schenkingen aan de Bibliotheca Rosenthaliana. In: Studia Rosenthaliana. Tijdschrift voor joodse wetenschap en geschiedenis in Nederland 27 (1993), p. 161-170.
  • Reinold Kuipers. Gerezen wit. Notities bij boekvormelijks en zo. Amsterdam, 1990.

General

De collectie kan online worden aangevraagd bij de collectiebeheerder.

Processing Information

De collectie is niet geïnventariseerd.

Deze collectiebeschrijving is tot stand gekomen in het kader van het project Online inventarissen van Nederlands-Joodse archiefcollecties. Het project is uitgevoerd in samenwerking met het Menasseh ben Israel Instituut voor joodse studies. In het kader van dit project is de collectie in 2010 passief geconserveerd.

Title
Inventaris van de collectie Henri Friedlaender (1927-1994)
Author
R. Boertjens en C.T. Fruchaud, 2009
Date
2011
Description rules
Describing Archives: A Content Standard
Language of description
Dutch; Flemish
Script of description
Latin
Language of description note
Nederlands

Repository Details

Part of the Allard Pierson Repository

Contact:
Oude Turfmarkt 127-129
Amsterdam 1012 GC Nederland