Scope and Contents
De collectie Friedlaender bevat zowel typografische ontwerpen als door Friedlaender geschreven of verzorgde uitgaven. Het vroegste typografische werk in de collectie is een uitgave uit 1927 van Gebete des Tages. Uit zijn onderduiktijd dateren verschillende door Friedlaender vertaalde, verzorgde en uitgegeven religieuze teksten. Van Der Knecht Gottes, uitgegeven in 1947, zijn behalve de editie ook het manuscript en het typoscript aanwezig, alsmede correspondentie met Martin Buber en anderen over deze uitgave. Verder zijn er door Friedlaender geschreven en vormgeven boekjes over typografie, gelegenheidsdrukwerk uit de jaren dertig tot vijftig, een plakboek met ontwerpen in het bijzonder voor boekomslagen en reproducties van typografische ontwerpen en stofomslagen uit de jaren dertig. Ten slotte zijn er nog dia's aan de collectie toegevoegd.
Dates
- 1927-1994
- Majority of material found within 1930-1960
Creator
- Friedlaender, Henri, 1904-1996 (Person)
Language of Materials
Hebreeuws, Nederlands, Duits, Jiddisch en Engels
Conditions Governing Access
Voor raadpleging is een bezoekers- of lenerspas van de Universiteitsbibliotheek Amsterdam vereist.
Conditions Governing Use
Bij raadpleging is het Reglement voor de gebruikers van de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam van toepassing. Reproductie en reproductierechtvergoedingen conform de Tarieven en Diensten Universiteit van Amsterdam.
Het materiaal wordt alleen ter inzage gegeven.
Biographical / Historical
Henri Friedlaender, geboren op 15 maart 1904 in het Franse Lyon, was de zoon van de Engelse Rose Calmann en de Duitse Théodore Friedlaender. Het gezin verhuisde zes jaar na Henri's geboorte naar Berlijn. In deze stad rondde Henri Friedlaender een grafische praktijkopleiding af. In 1925, na enige jaren van zelfstudie, begon hij in Leipzig een studie aan de 'Akademie für Grafische Kunst und Buchgewerbe'. In 1932 vestigde Friedlaender zich met zijn niet-joodse vriendin, Maria, in Nederland. Al gauw kreeg Friedlaender een functie in deeltijd aangeboden als artistiek adviseur en vormgever bij de Haagse drukkerij Mouton & Co. Verder werkte hij als freelance typograaf voor onder meer Elsevier en Querido. Friedlaender hield zich in deze tijd vooral bezig met Nederlands gebruiksdrukwerk, waaronder het boekje Typografisch ABC uit 1939.
In de oorlogsjaren dook Friedlaender onder op de zolder van zijn eigen huis in Wassenaar. Hij ging door met zijn werk als typograaf maar gebruikte hiervoor een pseudoniem. Zijn vriendin Maria, die immers niet hoefde onder te duiken, zorgde voor de contacten met de uitgevers. Op de zolderkamer in Wassenaar hield Friedlaender zich ook bezig met bijbelstudie en werkte hij veel aan de Hebreeuwse letterontwerpen, waarmee hij reeds in de jaren dertig was begonnen. Na de oorlog trouwde Friedlaender met Maria Bruhn. Het jonge echtpaar bleef nog vijf jaar in Nederland wonen. In deze periode was hij werkzaam als cursusdocent aan de Amsterdamse Grafische School en werkte hij voor de Lettergieterij Amsterdam (Tetterode).
Hoewel Friedlaender in 1950 met zijn vrouw naar Israël emigreerde, bleef hij zijn internationale contacten onderhouden. In Israël kreeg hij een leidinggevende functie aan de 'Hadassah Apprentice School of Printing' in Jeruzalem. Tevens bleef hij actief als letterontwerper. Dit resulteerde in 1958 in een nieuw lettertype dat bij Tetterode in gebruik werd genomen. Dit lettertype vernoemde Friedlaender naar de school waar hij werkzaam was 'Hadassah'. Hierna volgden nog drie andere lettertypes die hij ontwierp voor IBM, namelijk Aviv, Hadar en Shalom.
Als blijk van waardering en wegens de internationale betekenis van zijn werk ontving Henri Friedlaender vele prijzen, waaronder de Duvaer Prijs in Amsterdam (1950) en de prestigieuze Gutenberg Prijs (1971). Op 15 november 1996 overleed Henri Friedlaender op 92-jarige leeftijd in Jeruzalem.
Extent
0.35 meter
Abstract in Dutch
Henri Friedlaender was een internationaal bekende joodse typograaf en letterontwerper. Deze collectie biedt een bescheiden doch gevarieerd overzicht van zijn werk in drukvorm. Een gedeelte hiervan beslaat het gangbare uitgegeven materiaal, een ander gedeelte bestaat uit klein drukwerk dat hij voor privégebruik maakte. De belangstelling die Friedlaender had voor de Hebreeuwse heilige teksten komt in deze collectie goed naar voren. Dit is te zien in de diverse vertalingen van bijbelboeken die hij zelf heeft uitgegeven. Verder maken een manuscript, een schetsboek, dia's en een aantal brieven, waaronder correspondentie met Martin Buber, deel uit van de collectie.
Abstract in English
Henri Friedlaender was an internationally renowned Jewish typographer and type designer. This collection offers a modest but diverse overview of his work in printed form. In addition to the usual published material, the collection contains small printed items that he made for private use. Friedlaender's interest in Hebrew sacred texts is quite apparent in this collection. It can be seen in the various translations of books of the Bible that he published himself. Other items in the collection include a manuscript, a sketchbook, slides and a number of letters, including letters addressed to the Bibliotheca Rosenthaliana, as well as correspondence with Martin Buber.
Physical Location
Allard Pierson, Universiteit van Amsterdam
Custodial History
De collectie werd in de periode 1993-1994 door Henri Friedlaender in gedeeltes overgedragen aan de Bibliotheca Rosenthaliana, die onderdeel uitmaakt van de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam. Een aantal drukken, dia's en een schetsboek van Henri Friedlaender werden door een goede vriendin van de familie Friedlaender, Ella Prins, geschonken.
Accruals
Aanvullingen zijn niet te verwachten.
Bibliography
Friedlaender, Henri
. In: Joden in Nederland in de twintigste eeuw. Een biografisch woordenboek. Utrecht, 2007, p. 92, 93.
. - Grafici in ballingschap. Henri Friedlaender en Paul Urban, Duitse grafisch vormgevers. Amsterdam, 1997. en .
Henri Friedlaender In Memoriam
. In: Gutenberg Jahrbuch 1997. Mainz, 1997, p. 348-351.
. - Exil-Gestalten. Deutsche Buchgestalter in den Niederlanden 1932-1950. Arnhem, 1995. .
Drie bijzondere schenkingen aan de Bibliotheca Rosenthaliana
. In: Studia Rosenthaliana. Tijdschrift voor joodse wetenschap en geschiedenis in Nederland 27 (1993), p. 161-170.
. - Gerezen wit. Notities bij boekvormelijks en zo. Amsterdam, 1990. .
General
De collectie kan online worden aangevraagd bij de collectiebeheerder.
Processing Information
De collectie is niet geïnventariseerd.
Deze collectiebeschrijving is tot stand gekomen in het kader van het project Online inventarissen van Nederlands-Joodse archiefcollecties. Het project is uitgevoerd in samenwerking met het Menasseh ben Israel Instituut voor joodse studies. In het kader van dit project is de collectie in 2010 passief geconserveerd.
- Buber, Martin, 1878-1965
- Duitsland
- Friedlaender, Henri, 1904-1996
- Germany
- Graphic design (Typography)
- Israel
- Israël (staat)
- Jews
- Joden
- Lettergieterij "Amsterdam"
- Letterontwerpers
- Letters
- Manuscripts
- Nederland
- Netherlands
- Personal correspondence
- Type designers
- Typografie
- correspondentie
- designs (artistic concepts)
- drukken
- manuscripten
- ontwerpen (creatief proces)
- printed materials (object genre)
- printed materials (object genre)
- printing (process)
- Title
- Inventaris van de collectie Henri Friedlaender (1927-1994)
- Author
- R. Boertjens en C.T. Fruchaud, 2009
- Date
- 2011
- Description rules
- Describing Archives: A Content Standard
- Language of description
- Dutch; Flemish
- Script of description
- Latin
- Language of description note
- Nederlands
Repository Details
Part of the Allard Pierson Repository
Oude Turfmarkt 127-129
Amsterdam 1012 GC Nederland