Collectie Jo Spier van Ab van der Steur

Deze collectie bevat het werk van de bekende Nederlandse tekenaar Joseph Eduard Adolf (Jo) Spier (Zutphen, 26-6-1900 - Santa Fé, 21-5-1978). De collectie is decennialang bijeengebracht door de Haarlemse antiquaar en verzamelaar Albert Gerard (Ab) van der Steur (Haarlem, 3-4-1938 - aldaar, 14-11-2012) die Antiquariaat Van der Steur in Haarlem runde. Daarvoor was Van der Steur werkzaam in een kledingzaak waarin illustraties van Spier werden gebruikt voor reclamedoeleinden.

Spier trok in 1919 vanuit zijn geboorteplaats Zutphen naar Amsterdam om tekenlessen te volgen. Hij startte bij de Rijksacademie van Beeldende Kunsten om vervolgens in 1923 naar Parijs te gaan om zich te verdiepen in het illustratietekenen. Een jaar later was zijn opleiding afgerond en trok hij terug naar Nederland om in dienst te gaan bij De Telegraaf.

Aan het begin van zijn carrière ging Spier vaak mee met journalisten om als tekenaar schetsen te maken die vervolgens bij de reportages in de krant afgedrukt werden. Toen het in de jaren dertig gebruikelijker werd om een fotocamera mee te nemen op reportage begon Spier zich meer te richten op het maken van cartoons voor de krant. Het werk van Spier genoot in die periode veel populariteit en ook vanuit het bedrijfsleven kreeg Spier aanvragen van bedrijven als Calvé, Droste, houthandel Jongeneel, de Algemene Cliché Industrie, Polak & Schwarz’s Essence-fabrieken, American petroleum en vele anderen om reclame en brochures te maken. Ook had hij de eer om in 1939 de uitgave ter gelegenheid van de honderdste verjaardag van de verschijning van de Camera Obscura van Hildebrand te mogen illustreren.

Spier had een joodse achtergrond en werd in november 1940 tijdens het begin van de bezetting gedwongen ontslagen omwille van een van zijn tekeningen die was verschenen in de Telegraaf. Nadat Spier diverse keren gevangen was genomen en vervolgens weer vrijgelaten door de bezetter werd hij in 1943 naar Theresienstadt gebracht waar hij moest werken in de werkplaats. Hier werd hij vastgehouden tot de bevrijding door de Russische troepen in 1945.

Na de oorlog kon Spier aan het werk bij het opinieblad Elsevier waarin hij tekeningen maakte in de stijl van zijn vooroorlogse oeuvre dat hij in de Telegraaf publiceerde. Ook kreeg hij opnieuw opdrachten voor het tekenen van reclames voor bijvoorbeeld de PTT, Douwe Egberts, KLM en tientallen andere bedrijven en instellingen. In 1949 kreeg hij de opdracht om een brochure voor het Marshallplan te maken die wijd verspreid werd door Nederland. Mede door het contact dat hij hiervoor had met Amerikaanse functionarissen kreeg hij voor zijn gezin een visum aangeboden om in 1951 naar de Verenigde Staten te emigreren.

Omdat hij na de oorlog zijn draai in Nederland niet kon vinden besloot Spier deze kans te grijpen en vertrok naar de Verenigde Staten. Daar merkte hij dat het lastig was om in het bedrijfsleven als tekenaar aan de slag te gaan en vond zijn weg in de wereld van public relations. Ondanks zijn nieuwe thuisland (Spier nam in 1957 de Amerikaanse nationaliteit aan) bleef hij opdrachten doen voor Nederlandse bedrijven en instellingen zoals weekblad Elsevier, Nutricia en de Koninklijke Noord- en Zuid-Hollandsche Redding-Maatschappij.

In de jaren zeventig publiceerde Spier nog enkele albums met titels als Zwanezang (1973), Bij 't scheiden van de markt (1975) en Op de valreep (1976). Vlak voor zijn overlijden publiceerde hij nog de bundel Dat alles heeft mijn oog gezien (1978) met tekeningen gebaseerd op zijn ervaringen tijdens de Tweede Wereldoorlog, waar hij eerder liever niet over wilde uitwijden. In datzelfde jaar overleed Jo Spier aan een hartstilstand.