Scope and Contents
De collectie is een nagenoeg complete verzameling van drukwerk met illustraties van Jo Spier. De collectie bestaat onder meer uit publicaties waarin zijn werk is gebundeld zoals Teekeningen (1933), Per potlood door Nederland (1934), Pennevruchten (1947), de serie Oost West, Thuis Best (1948-1951), en zijn latere werk zoals Zwanenzang (1973), Op de valreep (1976) en Dat alles heeft mijn oog gezien (1978). Ook tekeningen die Spier maakte voor de De Telegraaf (1924-1940) en weekblad Elsevier (vanaf 1945, jaar van laatste tekening in de collectie is onbekend) zijn opgenomen in de verzameling.
De collectie bevat ook publicaties van andere auteurs waarvoor Spier de illustraties verzorgde, dit zijn bijvoorbeeld (kinder)boeken, kalenders en bladmuziek. Daarnaast bevat de collectie efemeer drukwerk, zoals reclamemateriaal en brochures die Spier gedurende zijn carriere maakte in opdracht van bedrijven en overheidsinstellingen.
Dates
- 1923-2000
- Majority of material found within ca. 1935-1978
Creator
- Steur, A. G. van der, 1938-2012 (Person)
- Spier, Jo, 1900-1978 (Person)
Language of Materials
Nederlands
Conditions Governing Access
De collectie is toegankelijk voor onderzoek.
Conditions Governing Use
Bij raadpleging is het Reglement voor de gebruikers van de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam van toepassing. Reproductie en reproductierechtvergoedingen conform de Tarieven en Diensten Universiteit van Amsterdam.
Het materiaal wordt uitsluitend ter inzage gegeven.
Biographical / Historical
Deze collectie bevat het werk van de bekende Nederlandse tekenaar Joseph Eduard Adolf (Jo) Spier (Zutphen, 26-6-1900 - Santa Fé, 21-5-1978). De collectie is decennialang bijeengebracht door de Haarlemse antiquaar en verzamelaar Albert Gerard (Ab) van der Steur (Haarlem, 3-4-1938 - aldaar, 14-11-2012) die Antiquariaat Van der Steur in Haarlem runde. Daarvoor was Van der Steur werkzaam in een kledingzaak waarin illustraties van Spier werden gebruikt voor reclamedoeleinden.
Spier trok in 1919 vanuit zijn geboorteplaats Zutphen naar Amsterdam om tekenlessen te volgen. Hij startte bij de Rijksacademie van Beeldende Kunsten om vervolgens in 1923 naar Parijs te gaan om zich te verdiepen in het illustratietekenen. Een jaar later was zijn opleiding afgerond en trok hij terug naar Nederland om in dienst te gaan bij De Telegraaf.
Aan het begin van zijn carrière ging Spier vaak mee met journalisten om als tekenaar schetsen te maken die vervolgens bij de reportages in de krant afgedrukt werden. Toen het in de jaren dertig gebruikelijker werd om een fotocamera mee te nemen op reportage begon Spier zich meer te richten op het maken van cartoons voor de krant. Het werk van Spier genoot in die periode veel populariteit en ook vanuit het bedrijfsleven kreeg Spier aanvragen van bedrijven als Calvé, Droste, houthandel Jongeneel, de Algemene Cliché Industrie, Polak & Schwarz’s Essence-fabrieken, American petroleum en vele anderen om reclame en brochures te maken. Ook had hij de eer om in 1939 de uitgave ter gelegenheid van de honderdste verjaardag van de verschijning van de Camera Obscura van Hildebrand te mogen illustreren.
Spier had een joodse achtergrond en werd in november 1940 tijdens het begin van de bezetting gedwongen ontslagen omwille van een van zijn tekeningen die was verschenen in de Telegraaf. Nadat Spier diverse keren gevangen was genomen en vervolgens weer vrijgelaten door de bezetter werd hij in 1943 naar Theresienstadt gebracht waar hij moest werken in de werkplaats. Hier werd hij vastgehouden tot de bevrijding door de Russische troepen in 1945.
Na de oorlog kon Spier aan het werk bij het opinieblad Elsevier waarin hij tekeningen maakte in de stijl van zijn vooroorlogse oeuvre dat hij in de Telegraaf publiceerde. Ook kreeg hij opnieuw opdrachten voor het tekenen van reclames voor bijvoorbeeld de PTT, Douwe Egberts, KLM en tientallen andere bedrijven en instellingen. In 1949 kreeg hij de opdracht om een brochure voor het Marshallplan te maken die wijd verspreid werd door Nederland. Mede door het contact dat hij hiervoor had met Amerikaanse functionarissen kreeg hij voor zijn gezin een visum aangeboden om in 1951 naar de Verenigde Staten te emigreren.
Omdat hij na de oorlog zijn draai in Nederland niet kon vinden besloot Spier deze kans te grijpen en vertrok naar de Verenigde Staten. Daar merkte hij dat het lastig was om in het bedrijfsleven als tekenaar aan de slag te gaan en vond zijn weg in de wereld van public relations. Ondanks zijn nieuwe thuisland (Spier nam in 1957 de Amerikaanse nationaliteit aan) bleef hij opdrachten doen voor Nederlandse bedrijven en instellingen zoals weekblad Elsevier, Nutricia en de Koninklijke Noord- en Zuid-Hollandsche Redding-Maatschappij.
In de jaren zeventig publiceerde Spier nog enkele albums met titels als Zwanezang (1973), Bij 't scheiden van de markt (1975) en Op de valreep (1976). Vlak voor zijn overlijden publiceerde hij nog de bundel Dat alles heeft mijn oog gezien (1978) met tekeningen gebaseerd op zijn ervaringen tijdens de Tweede Wereldoorlog, waar hij eerder liever niet over wilde uitwijden. In datzelfde jaar overleed Jo Spier aan een hartstilstand.
Extent
ca. 3 meter
Abstract in Dutch
Deze collectie bevat het werk van de bekende Nederlandse tekenaar Jo Spier (1900-1978) en is bijeengebracht door de Haarlemse antiquaar Ab van der Steur (1938-2012). De collectie bevat bundels met publicaties van Spier, illustraties die hij maakte voor het werk van opdrachtgevers en efemeer drukwerk, zoals reclames en brochures.
De tekeningen en cartoons van Spier verschenen vanaf de jaren twintig van de vorige eeuw regelmatig in De Telegraaf en konden op veel waardering rekenen waarna hij ook werd ingeschakeld om advertenties voor het bedrijfsleven te maken. Na de Tweede Wereldoorlog verhuisde Spier naar de Verenigde Staten maar bleef tekeningen maken voor Nederlandse media en bedrijven.
Abstract in English
This collection contains the work of the well-known Dutch illustrator Jo Spier (1900-1978) and was brought together by the Haarlem antiquarian bookseller Ab van der Steur (1938-2012). The collection includes volumes of publications by Spier, commissioned illustrations made for the work of clients and ephemeral printed work such as advertisements and brochures.
From the 1920s, Spier’s drawings and cartoons were regularly published in the newspaper De Telegraaf and were well received. His popularity earned him commissions for advertisements from commercial clients. After WWII Spier moved to the United States, but he continued to produce drawings for Dutch media and companies.
Physical Location
Allard Pierson, Universiteit van Amsterdam
Custodial History
De collectie werd in de loop van tientallen jaren bijeengebracht door de Haarlemse antiquaar Ab van der Steur (1938-2012).
Immediate Source of Acquisition
Na het overlijden van Ab van der Steur is de collectie door zijn familie in februari 2018 in zijn geheel geschonken aan de Universiteit van Amsterdam.
Appraisal
Jo Spier is een veel verzamelde en zeer populaire Amsterdamse illustrator. Maar de meeste verzamelingen beperken zich tot de gepubliceerde werken. In deze collectie zit juist ook veel obscuur en efemeer drukwerk wat je zelden tegenkomt en veelal in perfecte staat. Dat maakt deze collectie bijzonder.
Accruals
Er worden geen aanvullingen verwacht.
Bibliography
- H. van Gelder, De tekenaar Jo Spier (1900-1978). Amsterdam, 1994.
- I. Schöffer, 'Spier, Joseph Eduard Adolf (1900-1978)', in: Biografisch Woordenboek van Nederland.
- ‘Oudste kledingwinkel viert jubileum’, in: Het Parool 13 september 1989.
- J. van Waterschoot, ‘In gesprek met Ab van der Steur. Een gesprek met de scheidend redacteur over De Boekenwereld en zijn antiquariaat’, in: De Boekenwereld 19 (2002) 74-85.
Processing Information
Na de verwerving is de collectie gecontroleerd op doubletten. De collectie heeft verder geen bewerkingen ondergaan.
- Title
- Beschrijving van de collectie Jo Spier van Ab van der Steur, 1923-2000
- Author
- Bastiaan Schoolmann
- Date
- 2021
- Description rules
- Describing Archives: A Content Standard
- Language of description
- Dutch; Flemish
- Script of description
- Latin
- Language of description note
- Nederlands
Repository Details
Part of the Allard Pierson Repository
Oude Turfmarkt 127-129
Amsterdam 1012 GC Nederland