Archief van Meijer Pinkhof

Meijer Pinkhof werd geboren op 26 januari 1892 in Amsterdam. Zijn ouders, huisarts Herman Pinkhof en pianolerares Adeline de Beer, waren liberaal-joods opgevoed maar waren geleidelijk orthodox geworden. Zij voedden hun kinderen op in de geest van de Mizrachie: het religieus zionisme. Hij doorliep de lagere en de middelbare school in zijn geboorteplaats en raakte in deze jaren geïnteresseerd in de ‘natuursport’: het bestuderen, bewonderen en genieten van de natuur door er zelf op uit te trekken. Het was een liefhebberij die in het begin van de twintigste eeuw opkwam en bij veel (jonge) mensen populair was. Twee schriften met de namen van wilde planten die Pinkhof in de jaren 1906-1909 in en rond Amsterdam vond, getuigen van deze vroege belangstelling voor de plantkunde. Pinkhof ging in 1911 plant- en dierkunde studeren aan de Universiteit van Amsterdam. Hij behaalde zijn doctoraal examen op 19 maart 1920. De studie werd onderbroken door de vervulling van de militaire dienstplicht. Bovendien was hij van april 1917 tot februari 1918 tijdelijk leraar in de plant- en dierkunde aan het gymnasium in Amsterdam. Pinkhof was vervolgens van september 1919 tot september 1924 tijdelijk leraar plant- en dierkunde aan de Kadettenschool in Alkmaar. In 1928 werd hij leraar plant- en dierkunde aan het Nederlandsch Israëlitisch Seminarium in Amsterdam.

Na enkele assistentschappen bij verschillende laboratoria sedert 1917 werd Pinkhof in 1921 eerste assistent op het laboratorium voor plantenfysiologie en farmacognosie van de Universiteit van Amsterdam; vanaf 1934 was hij gewoon assistent. De aanstellingen waren steeds tijdelijk en werden jaarlijks verlengd. Waarschijnlijk vanwege de achteruitstelling en vermindering van inkomen in 1934 verzocht en ontving hij in 1935 voor vijf jaar de toelating als privaatdocent micro-klimatologie aan de Universiteit van Amsterdam, een toelating die in 1940 voor opnieuw vijf jaar werd verleend. In deze functie gaf Pinkhof regelmatig advies aan diverse personen en instanties. Bovendien was hij in 1936-1938 in dienst bij de Gemeente-Electriciteitswerken Amsterdam als adviseur inzake elektrische verwarming en belichting ten dienste van de groenteteelt.

In 1925 wilde de Faculteit der Wis- en Natuurwetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen Pinkhof voordragen bij Curatoren voor de benoeming tot buitengewoon hoogleraar in de botanie. Voor de aanstelling was het evenwel nog nodig te promoveren. Vanwege de haast die men had met de aanstelling moest dat binnen drie maanden gebeuren. Pinkhof promoveerde toen in rap tempo op een wetenschapstheoretische verhandeling: De biologie als wetenschap. Een methodologische schets. De dissertatie kon de Groningse Faculteit echter niet bekoren en van de voordracht werd afgezien. De teleurstelling bij Pinkhof was uiteraard zeer groot.

In september 1940 werd Pinkhofs aanstelling als assistent niet langer verlengd. Reeds in november 1940 volgde het besluit van de Rijkscommissaris voor het bezette Nederlandse gebied dat Joden niet langer bij het openbaar en het niet-joodse bijzonder onderwijs in dienst mochten zijn. Pinkhof verloor hiermee ook zijn positie als privaatdocent. Hij werd vervolgens aangesteld als leraar plant- en dierkunde aan drie joodse scholen in Amsterdam en Haarlem.

Pinkhof was getrouwd met de eveneens joodse Marianne Jeanette Oppenheim. Zij hadden elkaar leren kennen op een Mizrachistische jeugdvereniging. Zij was in 1916 plant- en dierkunde aan de Universiteit van Amsterdam gaan studeren, maar had haar studie niet afgemaakt. In 1920 was zij tijdelijk lerares natuurwetenschappen aan de Handelsschool in Alkmaar en in 1942 lerares aan de joodse kleuterschool in Amsterdam. Uit het huwelijk werden vier kinderen geboren: Esther Rosa (1922), Adele Louise (‘Detje’) (1924), Sophie (1925) en Clara Jeanette (‘Claartje’) (1928).

Na allerlei maatregelen waardoor de bewegingsvrijheid van Joden steeds verder werd beperkt en zij geïsoleerd werden van niet-Joden, begon de Duitse bezetter in het voorjaar van 1942 met hun deportatie. Toen na een oproep zich te melden slechts vijfhonderd van de beoogde zevenduizend Amsterdamse Joden op 25 mei 1943 voor transport naar Westerbork verschenen, werd de dag erna een grootscheepse razzia gehouden. Meijer Pinkhof, zijn vrouw en hun drie jongste dochters werden opgepakt en naar kamp Westerbork overgebracht. Op 20 juli vertrokken zij per trein naar vernietigingskamp Sobibor, waar zij drie dagen na aankomst om het leven werden gebracht.

Oudste dochter Esther was in 1942 getrouwd met Hans Asscher. Zijn doel was naar Palestina te emigreren en mee te werken aan de ontginning van het land. Daarom had hij bij enkele tuinderijen gewerkt. In 1942 werkte hij in de groentetuin van ‘Het Apeldoornse Bos’, een joodse psychiatrische inrichting. Esther werkte daar in de huishouding. Toen de inrichting in januari 1943 sloot, werden zij naar Westerbork overgebracht. In februari 1944 volgde deportatie naar kamp Bergen-Belsen. In april 1945 werden zij van daar met een aantal andere gevangenen per trein geëvacueerd naar kamp Theresienstadt. Hans overleed onderweg, Esther werd op 23 april door Russische troepen bevrijd in de buurt van het dorp Tröbitz waar het transport was gestrand. Zij keerde terug naar Nederland en emigreerde in 1946 naar Palestina.