Scope and Contents
Het archief bestaat uit twee hoofddelen: een deel personalia en literaire nalatenschap van Alex Gutteling en een deel teksten van Albert Verwey en Willem Levinus Penning jr.
Het eerste deel is samengesteld uit A) persoonlijke stukken van Alex Gutteling, B) stukken over zijn leven en werk, en C) handschriften, typoscripten en drukproeven (dat wil zeggen de opeenvolgende stadia in het schrijf- en redactieproces) van zijn proza en poëzie. Hieronder bevinden zich de manuscripten van zijn gedichten voor Een jeugd van liefde en Doorgloeide wolken, van zijn vertalingen en van zijn bijdragen aan De Beweging en De Amsterdammer. Deze bijdragen zijn ook aanwezig als knipsels of (geannoteerde) overdrukken. Besprekingen van zijn gedichten en artikelen zijn vertegenwoordigd in een serie krantenknipsels. Ten slotte bevat het een dertigtal brieven van en aan Alex Gutteling en zijn echtgenote Hermina Catharina (Mientje) Gutteling-de Vries.
Naast de stukken van en over Gutteling bevat het archief een aantal gedichten van Willem Levinus Penning jr. (1840-1924) en artikelen en teksten van en over Albert Verwey (1865-1937), voornamelijk in de vorm van drukproeven, overdrukken en krantenknipsels. Hiertoe behoren ook teksten die niet altijd verband houden met Gutteling, maar in de meeste gevallen wel met de kring rond De Beweging.
Naast dit alles is er materiaal dat hoogstwaarschijnlijk door Hermina Catharina Gutteling-de Vries na de dood van haar echtgenoot toegevoegd is en dat grotendeels betrekking heeft op de relatie tussen Gutteling en Verwey.
Dates
- 1890-1961
Creator
- Gutteling, Alex (Henricus Zacharias Alexander), 1884-1910 (Person)
- Gutteling, Mientje (Hermina Catharina), 1878-1961 (Person)
- Penning, W. L. (Willem Levinus), 1840-1924 (Person)
- Verwey, Albert, 1865-1937 (Person)
Language of Materials
Nederlands
Conditions Governing Access
Het archief is toegankelijk voor onderzoek. Het materiaal is verfilmd. De originele documenten worden in principe niet ter inzage gegeven.
Conditions Governing Use
Bij raadpleging is het Reglement voor de gebruikers van de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam van toepassing. Reproductie en reproductierechtvergoedingen conform de Tarieven en Diensten Universiteit van Amsterdam. Het materiaal wordt alleen ter inzage gegeven.
Biographical / Historical
Henricus Zacharias Alexander (Alex) Gutteling was een Nederlands dichter en criticus. Hij werd op 3 september 1884 geboren in Bondowoso op Java en groeide op in onder andere Den Haag, Rotterdam en Noordwijk aan Zee. Hij studeerde rechten te Amsterdam, maar tuberculose noodzaakte hem zijn studie te onderbreken. Gutteling verhuisde naar 'de gezonde hoogte' van Driebergen en overleed daar aan de gevolgen van longtuberculose op 12 november 1910.
Gutteling en de dichter Maurits Uyldert worden beschouwd als de meest trouwe volgelingen van Albert Verwey. Gutteling maakte kennis met hem in 1900. Vanaf de oprichting in 1905 werkte Gutteling mee aan Verweys tijdschrift De Beweging, dat zich afzette tegen zowel de individualistische poëzie van de Tachtigers als de woordkunst van de naturalisten. Guttelings bijdragen bestonden uit gedichten, vertalingen en vooral literaire kritieken en essays in zijn "Boekbeoordelingen".
De gedichten van Gutteling zijn uitgegeven in twee bundels, Een jeugd van liefde (1906) en de postuum verschenen en door Verwey verzorgde bundel Doorgloeide wolken (1911). Als vertaler van Percy Shelley's Prometheus Unbound, verschenen onder de titel Prometheus ontboeid (1910), werd Gutteling speelbal in het conflict tussen Albert Verwey en Willem Kloos over de literaire nalatenschap van Shelley in Nederland. Van Guttelings hand is eveneens een vertaling van John Miltons Paradise Lost, dat voltooid werd door Verwey en uiteindelijk in 1912 verscheen als Het paradijs verloren.
Met Maurits Uyldert stelde Gutteling de Bloemlezing uit de nieuwste Nederlandsche dichtkunst (1905-1910) samen, waarin zij tot ergenis van critici enkel gedichten uit De Beweging hadden opgenomen. Hij wordt beschouwd als een van de voorlopers van de zogenaamde generatie van 1910 met dichters als Greshoff, Bloem, Roland Holst en Gossaert. In hun Geschiedenis der Nederlandsche letterkunde (1925) typeren Jan Greshoff en Jan de Vries hem als ‘een stille, edele dichterlijkheid, niet sterk en niet bijzonder, maar waarachtig en zuiver’.
Extent
ca. 0,85 meter
Abstract in Dutch
Alex Gutteling (1884-1910) was een Nederlands dichter en criticus uit de kring rond het tijdschrift De Beweging. Zijn archief bestaat uit persoonlijke stukken en correspondentie, alsmede de teksten van zijn poëzie en proza in opeenvolgende ontwikkelingsstadia. Daarnaast bevat het een aantal manuscripten en overdrukken van werken van W.L. Penning jr. en Albert Verwey.
Abstract in English
Alex Gutteling (1884-1910) was a Dutch poet and critic who belonged to the circle around the journal De Beweging. His archive consists of personal items and correspondence, as well as versions of his poetry and prose in successive stages of completion. The archive also includes a number of manuscripts and offprints of works by the poets Wilhelm Levinus Penning and Albert Verwey.
Physical Location
Allard Pierson, Universiteit van Amsterdam
Other Finding Aids
Beschrijvingen op itemniveau van de brieven zijn beschikbaar in de Catalogus van de Universiteit van Amsterdam en zijn ook opgenomen in de Catalogus Epistularum Neerlandicarum (CEN).
Immediate Source of Acquisition
Over de overdracht van het archief aan de Universiteitsbibliotheek Amsterdam is geen informatie beschikbaar. Vermoedelijk is het archief in de jaren zestig van de twintigste eeuw verworven uit de nalatenschap van Guttelings weduwe, Hermina Catharina Gutteling-de Vries (1878-1961).
Appraisal
Het archief is van belang omdat het inzicht geeft in het schrijverschap van Alex Gutteling: het bevat verschillende ontwikkelingsstadia van zijn werk, die een duidelijk beeld schetsen van het creatieve en redactieproces. Daarnaast belicht het archief de relatie tussen Albert Verwey en zijn protégé Gutteling.
Accruals
Er worden geen aanvullingen verwacht.
Bibliography
- G.J. van Bork. ‘Gutteling, Alex’. In: Schrijvers en dichters (dbnl biografieënproject I) (2003-....). [aangevuld maart 2005]. Internet: geraadpleegd 4 november 2020
- Stefan van den Bossche. ‘‘Daar ligt mijn werk, pas half gereed’. De dichter Alex Gutteling (1884-1910)'. In: ZL. Jaargang 5 (2005-2006)
- Kris Steyaert. 'Shelley in travestie. De vertaalstrijd om Alastor'. In: Filter. Tijdschrift over vertalen (1999) (6:3), p. 28-36
- M. Uyldert. ‘De dichter Alex Gutteling herdacht’. In: Nieuwe Taalgids 53 (1960) 6, p. 289-291
- B.M. Wolvekamp-Baxter. The life and work of Alex Gutteling (London, 1976)
Processing Information
In 2009 is een eerste inventaris gemaakt, in 2020 is deze herzien. De collectie is verfilmd in het kader van Metamorfoze.
- Dutch literature
- Gutteling, Alex (Henricus Zacharias Alexander), 1884-1910
- Gutteling, Mientje (Hermina Catharina), 1878-1961
- Handschriften
- Manuscripts
- Penning, W. L. (Willem Levinus), 1840-1924
- Personal correspondence
- Poetry
- Verwey, Albert, 1865-1937
- brieven (correspondentie)
- literatuur (geschriften)
- poëzie
- Title
- Inventaris van het archief van Alex Gutteling, 1890-1961
- Author
- R.F.A. Kuijpers
- Date
- 2020
- Description rules
- Describing Archives: A Content Standard
- Language of description
- Dutch; Flemish
- Script of description
- Latin
- Language of description note
- Nederlands
Repository Details
Part of the Allard Pierson Repository
Oude Turfmarkt 127-129
Amsterdam 1012 GC Nederland