Collectie De Buitenkant

Jan de Jong (*1951), opgeleid als timmerman-meubelmaker, werkte in de jaren zeventig als manusje-van-alles bij Antiquariaat H. Brinkman aan het Singel in Amsterdam. Zo vermenigvuldigde hij onder meer op een stencilmachine de catalogi met nieuwe aanwinsten. Op een gegeven moment kon Brinkman een tweedehands offsetpersje verwerven. De Jong zou op dit persje niet alleen antiquariaatscatalogi gaan drukken maar ook actiekranten tegen de aanleg van de metro in de Nieuwmarktbuurt, dichtbundels voor uitgeverij C.J. Aarts, en de eerste nummers van het literaire tijdschrift De Engelbewaarder. In 1980 besloot De Jong van het drukken zijn beroep te maken en vestigde hij zich in de Schippersstraat in Amsterdam, waar zijn toenmalige vriendin Chang Chi Lan-Ying (*1954) in 1978 een zetterij was begonnen.

Zetterij Chang Chi Lan-Ying werkte met een IBM-composer (een typemachine met geheugen). In 1987 werd een analoge fotozetmachine van Linotype gekocht. Deze aanschaf leidde bijna tot het faillissement van de zetterij: de opkomst van desktop publishing was niet meer te stuiten en deze zetmachine bleek niet compatible met de eerste Apple Macintosh-computers. Midden jaren negentig kocht Chang Chi Lan-Ying haar eerste Apple Macintosh.

De drukkerij had het kleine offsetpersje dat antiquaar Brinkman had meegegeven al snel ingeruild voor professionelere apparatuur, en in 1993 werd een Heidelberg GTO-pers (één kleur) aangeschaft. Chang Chi Lan-Ying en Jan de Jong waren inmiddels getrouwd maar in 1994 strandde dit huwelijk. Het jaar erop brachten beiden zetterij, drukkerij en uitgeverij onder in één VOF onder de naam Offsetdrukkerij Jan de Jong / Uitgeverij De Buitenkant. De zetterij is een eenmanszaak; in de drukkerij heeft Jan de Jong een assistent, en de uitgeverij wordt door Lan-Ying en De Jong gezamenlijk gedreven.

De eerste publicatie van De Buitenkant, de uitgeverij die Jan de Jong samen met Chang Chi Lan-Ying in hetzelfde pand startte, verscheen in 1980: Jan Willem Holsbergen, De grafisch ontwerper en zijn bagage. Holsbergen was De Jongs docent aan de Gerrit Rietveld Academie geweest. Eerder al, in 1977, was De Jong met de antiquaar Louis Putman het tijdschrift Uitgelezen boeken begonnen, waarvan na een aantal proefnummers in 1981 de eerste jaargang startte. Via Stichting Drukwerk in de Marge raakten de uitgevers in contact met Huib van Krimpen, die op technisch en inhoudelijk vlak veel voor hen betekende. Van Krimpen, typograaf en vakauteur, nam ook het initiatief tot een aantal van de vroege uitgaven. De Buitenkant zou zich gaan specialiseren in boeken over boeken, met de nadruk op typografie. In 1987/88 verscheen de eerste fondslijst: De typografische schatkamer. De bij het 25-jarig jubileum van De Buitenkant in 2005 samengestelde bibliografie telt ruim 150 uitgaven.

Een groot aantal uitgaven van De Buitenkant is terug te vinden in de catalogi van De best verzorgde boeken. In mei 2005 ontvingen Chang Chi Lan-Ying en Jan de Jong de Grafische Cultuurprijs voor hun werk als uitgever.