Archief van Dick Elffers

Dick Elffers werd in 1910 in Rotterdam geboren en groeide op in een streng gereformeerd gezin. Op zijn veertiende ging hij in dienst bij een decorateur en leerde letters schilderen. Drie jaar later, in 1927, ging hij naar de dagschool Decoratieve Kunst en Kunstnijverheid van de Rotterdamse Academie. Zijn leermeesters waren Jac. Jongert, Gerard Kiljan en Piet Zwart, uitdragers van de Nieuwe Zakelijkheid. In zijn laatste jaar aan de Academie, van 1933 tot 1934, werkte Elffers als assistent voor Paul Schuitema en vanaf 1934 tot 1937 voor Piet Zwart.

Tegen de tijd dat de Tweede Wereldoorlog begon had Elffers al naam gemaakt als grafisch ontwerper en kunstenaar. In 1941 trouwde hij met de fotografe Emmy Andriesse (1914-1953), in 1954 hertrouwde hij met Mien Harmsen en ging in Amsterdam aan de slag als grafisch ontwerper. Een belangrijke opdrachtgever in de periode 1954-1967 was het Holland Festival, waarvoor Elffers affiches ontwierp. Vanaf 1958 tot en met 1973 verzorgde Elffers de grafische vormgeving van het driemaandelijkse, Engelstalige tijdschrift Delta. A review of arts, life and thought in the Netherlands. Vanaf 1961 was hij een van de redacteuren van het blad, tot het tijdschrift in 1973 werd opgeheven. Van 1970 tot 1976 gaf Elffers tevens les in monumentale kunst aan de Academie in Den Bosch. Hij bleef tot zijn overlijden in 1990 actief als vormgever, onder meer met het inrichten van tentoonstellingen en musea, waaronder het Rijksmuseum Amsterdam in 1963 en het Allard Pierson Museum in 1976. Voor zijn typografisch werk ontving Elffers de Staatsprijs voor Typografie.

Elffers kreeg tot in de jaren 1930 vooral te maken met de Nieuwe Zakelijkheid, waar hij zich tegen verzette. Elffers pleitte voor een levendige stijl en moderne vormen met meer aandacht voor getekende illustratie dan fotografie. Hij volgde dan ook geen vaste stijl, was eigenwijs en ging zijn eigen gang.

Elffers zag in die tijd vooral de beperkingen van de fotografie. Hij achtte fotografie gelijkwaardig aan alle andere grafische technieken, zoals tekenen en schilderen. Elffers meende dat 'de kunstenaar vrij [is] om iedere techniek te gebruiken, indien het onderwerp dat vraagt.' Pas na de Tweede Wereldoorlog maakte hij meer gebruik van fotografie; hij deed dit bijvoorbeeld door in affiches of brochures fotografie te gebruiken naast en samen met getekende illustraties.

In zijn grafische werk toonde hij zich vooral tekenaar en schilder; zijn werk was door zijn schilderkundige benadering herkenbaar geworden. Zelf noemde Elffers zijn kleurrijke en goed gecomponeerde affiches 'straatschilderijen'.

Na de oorlog verschoof de stijl van Elffers van decoratief naar expressief. Uit zijn werk bleef zijn drang om te experimenteren zich vertonen. Hij was ervan overtuigd dat de ziel van een kunstenaar duidelijk merkbaar aanwezig moest zijn. Het werk kreeg hardere vormen en werd wat eenvoudiger en directer. Tijdens het experimenteren met diverse methoden van ontwerpen en drukken zocht Elffers naar een in de hand gehouden toeval. Hij zag vormgeving niet als iets zakelijks, maar als een middel om van een affiche of een boek een kunstwerk te maken. Ook maakte Elffers boeken waarin letters illustraties werden. Zijn grootste opdrachtgevers waren: de PTT, het Holland Festival, Museum Boijmans Van Beuningen, Radio Nederland en het Rijksmuseum Amsterdam.

Het werk van Elffers is goed te herkennen aan zijn keuze voor heldere kleuren, het gebruik van illustraties en zijn vaak geschilderde of getekende typografie; het werk wordt bepaald door experimenten met vormen.