Skip to main content

Archief van Dick Elffers

 Fonds
Identifier: UBA422

Scope and Contents

Het archief bestaat voornamelijk uit affiches, programmaboekjes en boekomslagen, en een aantal brochures, catalogi en kaarten. Ook bevindt zich een aantal bijzondere voorwerpen in het archief, zoals platenhoezen, postzegels en briefpapier met enveloppen. Een enkele keer is een certificaat, gedenkboek of tas aanwezig. Tenslotte bevat het archief ook de boekjes Versneden affiches, dit zijn boekjes gemaakt van affiches die Elffers in stukken sneed en in een kaft liet lijmen op pocketformaat, en publicaties van en over Elffers. In het archief is de stijl van Elffers goed zichtbaar.

Dates

  • 1935-1990
  • Majority of material found within 1940-1980

Creator

Language of Materials

Nederlands en Engels

Conditions Governing Access

Het archief is toegankelijk voor onderzoek.

Conditions Governing Use

Bij raadpleging is het Reglement voor de gebruikers van de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam van toepassing. Reproductie en reproductierechtvergoedingen conform de Tarieven en Diensten Universiteit van Amsterdam.

Het materiaal wordt alleen ter inzage gegeven.

Biographical / Historical

Dick Elffers werd in 1910 in Rotterdam geboren en groeide op in een streng gereformeerd gezin. Op zijn veertiende ging hij in dienst bij een decorateur en leerde letters schilderen. Drie jaar later, in 1927, ging hij naar de dagschool Decoratieve Kunst en Kunstnijverheid van de Rotterdamse Academie. Zijn leermeesters waren Jac. Jongert, Gerard Kiljan en Piet Zwart, uitdragers van de Nieuwe Zakelijkheid. In zijn laatste jaar aan de Academie, van 1933 tot 1934, werkte Elffers als assistent voor Paul Schuitema en vanaf 1934 tot 1937 voor Piet Zwart.

Tegen de tijd dat de Tweede Wereldoorlog begon had Elffers al naam gemaakt als grafisch ontwerper en kunstenaar. In 1941 trouwde hij met de fotografe Emmy Andriesse (1914-1953), in 1954 hertrouwde hij met Mien Harmsen en ging in Amsterdam aan de slag als grafisch ontwerper. Een belangrijke opdrachtgever in de periode 1954-1967 was het Holland Festival, waarvoor Elffers affiches ontwierp. Vanaf 1958 tot en met 1973 verzorgde Elffers de grafische vormgeving van het driemaandelijkse, Engelstalige tijdschrift Delta. A review of arts, life and thought in the Netherlands. Vanaf 1961 was hij een van de redacteuren van het blad, tot het tijdschrift in 1973 werd opgeheven. Van 1970 tot 1976 gaf Elffers tevens les in monumentale kunst aan de Academie in Den Bosch. Hij bleef tot zijn overlijden in 1990 actief als vormgever, onder meer met het inrichten van tentoonstellingen en musea, waaronder het Rijksmuseum Amsterdam in 1963 en het Allard Pierson Museum in 1976. Voor zijn typografisch werk ontving Elffers de Staatsprijs voor Typografie.

Elffers kreeg tot in de jaren 1930 vooral te maken met de Nieuwe Zakelijkheid, waar hij zich tegen verzette. Elffers pleitte voor een levendige stijl en moderne vormen met meer aandacht voor getekende illustratie dan fotografie. Hij volgde dan ook geen vaste stijl, was eigenwijs en ging zijn eigen gang.

Elffers zag in die tijd vooral de beperkingen van de fotografie. Hij achtte fotografie gelijkwaardig aan alle andere grafische technieken, zoals tekenen en schilderen. Elffers meende dat 'de kunstenaar vrij [is] om iedere techniek te gebruiken, indien het onderwerp dat vraagt.' Pas na de Tweede Wereldoorlog maakte hij meer gebruik van fotografie; hij deed dit bijvoorbeeld door in affiches of brochures fotografie te gebruiken naast en samen met getekende illustraties.

In zijn grafische werk toonde hij zich vooral tekenaar en schilder; zijn werk was door zijn schilderkundige benadering herkenbaar geworden. Zelf noemde Elffers zijn kleurrijke en goed gecomponeerde affiches 'straatschilderijen'.

Na de oorlog verschoof de stijl van Elffers van decoratief naar expressief. Uit zijn werk bleef zijn drang om te experimenteren zich vertonen. Hij was ervan overtuigd dat de ziel van een kunstenaar duidelijk merkbaar aanwezig moest zijn. Het werk kreeg hardere vormen en werd wat eenvoudiger en directer. Tijdens het experimenteren met diverse methoden van ontwerpen en drukken zocht Elffers naar een in de hand gehouden toeval. Hij zag vormgeving niet als iets zakelijks, maar als een middel om van een affiche of een boek een kunstwerk te maken. Ook maakte Elffers boeken waarin letters illustraties werden. Zijn grootste opdrachtgevers waren: de PTT, het Holland Festival, Museum Boijmans Van Beuningen, Radio Nederland en het Rijksmuseum Amsterdam.

Het werk van Elffers is goed te herkennen aan zijn keuze voor heldere kleuren, het gebruik van illustraties en zijn vaak geschilderde of getekende typografie; het werk wordt bepaald door experimenten met vormen.

Extent

6 meter

Abstract in Dutch

Dick Elffers (Rotterdam 1910 – Amsterdam 1990) was een belangrijk naoorlogs grafisch ontwerper die het vak leerde van aanhangers van de Nieuwe Zakelijkheid. Elffers verzette zich hiertegen en experimenteerde met verschillende vormen en technieken. De veelal getekende en/of geschilderde typografie vormde hierin een belangrijk kenmerk. Zijn expressieve werk werd herkenbaar en gewild bij opdrachtgevers als het Holland Festival, de PTT en het Rijksmuseum Amsterdam. In het archief van Elffers zijn de verschillende opdrachtgevers terug te vinden in de vorm van resultaten van de opdrachten. Daarnaast bestaat het archief ook uit vrij werk van Elffers. Het materiaal in het archief is zeer divers; affiches vormen hier een groot deel van.

Abstract in English

Dick Elffers (Rotterdam 1910 – Amsterdam 1990) is known as an important postwar graphic designer, who learned his trade from followers of the art movement New Objectivity. Elffers objected to this style and experimented with various forms and techniques, drawn and/or painted typography characterized his work. His expressive work became recognizable and was wanted by, amongst others, the Holland Festival, the PTT and the Rijksmuseum Amsterdam. In the archive of Elffers the various clients can be traced in the results of their assignments. His free work is also represented in the archive. The archive is very divers; a big part consists of posters.

Physical Location

Allard Pierson, Universiteit van Amsterdam

Other Finding Aids

Inventaris en afbeeldingen op de website van het Wim Crouwel Instituut.

Gedigitaliseerde affiches in Beeldbank Het Geheugen.

Custodial History

De stichting Nederlands Archief Grafisch Ontwerpers (NAGO) werd in 1992 opgericht met als doel om de archieven van Nederlandse of in Nederland wonende grafisch ontwerpers te verwerven, te ontsluiten en te behouden.

In 1996 werd het archief van Dick Elffers geschonken aan de stichting Nederlands Archief Grafisch Ontwerpers (NAGO).

In 2012 werd het NAGO in zijn bestaan bedreigd en kwam een groot deel van de archieven van het NAGO in beheer van de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam. Een aantal taken van het NAGO is overgedragen aan het Wim Crouwel Instituut, opgericht in 2013 vanuit een samenwerking tussen het NAGO en de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam. Het NAGO werd in 2014 opgeheven.

Immediate Source of Acquisition

Het archief is in 2013 overgedragen aan de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam, nu onderdeel van het Allard Pierson.

Accruals

Er worden geen aanvullingen verwacht.

Existence and Location of Copies

Voor de gedigitaliseerde affiches zie Beeldbank Het Geheugen.

Related Materials

Het Allard Pierson beheert een groot aantal grafische vormgeversarchieven.

Bibliography

  • Anthon Beeke, Paul Hefting. Dutch posters 1960-1996. A selection by Anthon Beeke. Amsterdam, 1997.
  • Kees Broos, Paul Hefting. Grafische vormgeving in Nederland. Een eeuw. Alphen aan den Rijn, 1999.
  • Lies Ros, Rob Schröder, Max Bruinsma. Een leest heeft drie voeten. Dick Elffers & de kunsten. Amsterdam, 1989.

Processing Information

Het archief van Dick Elffers is in 1996 volledig geregistreerd en gedigitaliseerd door de stichting Nederlands Archief Grafisch Ontwerpers (NAGO). In 2005 is aan de archiefbeschrijving een verdeling in rubrieken toegevoegd. De affiches uit het archief van Dick Elffers zijn in 2011 in het kader van het afficheproject voor het Geheugen van Nederland gedigitaliseerd.

In 2022 is een kleine aanvulling met documentatiemateriaal aan het archief toegevoegd. Hierbij is de rubricering van de inventaris ook licht aangepast. In de nieuwe inventaris zijn de originele nummers van de eerste inventaris van het NAGO behouden, al zijn de voorvoegsels (DE en voorloopnullen) eraf gehaald. Daarnaast zijn alle stukken opnieuw verpakt in zuurvrije omslagen en dozen.

Title
Inventaris van het archief van Dick Elffers (1935-1990)
Author
NAGO, Bernadine Ypma, Foske Rozeboom
Date
2022
Description rules
Describing Archives: A Content Standard
Language of description
Dutch; Flemish
Script of description
Latin
Language of description note
Nederlands
Edition statement
Eerste versie (NAGO) 1996, tweede herziene versie NAGO 2005. Eerste versie Bijzondere Collecties 2013, tweede herziene versie Allard Pierson 2022.

Repository Details

Part of the Allard Pierson Repository

Contact:
Oude Turfmarkt 127-129
Amsterdam 1012 GC Nederland