Skip to main content

Collectie S.L. Hartz

 Collection
Identifier: UBA42

Scope and Contents

De collectie bevat correspondentie en ander handschriftelijk materiaal (waaronder notities en ontwerpen), productiemateriaal van zijn letterontwerpen, uitgaven en efemeer drukwerk van zijn Tuinwijkpers. Verder is er grafiek en zijn er tekeningen en (portret)foto's.

Een wezenlijk onderdeel vormt de correspondentie betreffende de productie van de drukletters Juliana (Linotype/Walter Tracy) en Spectrum halfvet (Monotype). Belangrijke particuliere correspondenten zijn Maurice Laudy, Gerrit Noordzij, Jan Tschichold en vele relaties in de Angelsaksische typografische wereld, onder wie Ruari McLean, Warren Chappell en Paul Standard.

Dates

  • ca. 1940-ca. 1995

Creator

Language of Materials

Nederlands, Engels, Duits en Frans

Conditions Governing Access

Voor raadpleging is een bezoekers- of lenerspas van de Universiteitsbibliotheek Amsterdam vereist.

Conditions Governing Use

Bij raadpleging is het Reglement voor de gebruikers van de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam van toepassing. Reproductie en reproductierechtvergoedingen conform de Tarieven en Diensten Universiteit van Amsterdam.

Het materiaal wordt alleen ter inzage gegeven.

Biographical / Historical

Samuel Louis (Sem) Hartz (1912-1995) was de zoon van de kunstenaar Louis Hartz (1869-1935). Hij studeerde aan de Amsterdamse Rijksacademie van Beeldende Kunsten en trad in 1936 als leerling-graveur in dienst bij Joh. Enschedé en Zonen, een grote drukkerij, lettergieterij en uitgeverij. Voor deze firma zou hij vele bankbiljetten en honderden postzegels graveren, waaronder de permanente koninginnezegels van Juliana. Hartz werd later general artdirector bij Enschedé. Hij is – op een korte onderbreking na – tot aan zijn pensionering in 1977 bij dit Haarlemse bedrijf werkzaam gebleven. Zijn naam is sterk verbonden met die van Jan van Krimpen (1892-1958), een ontwerper die eveneens voor Enschedé werkte en met wie hij bevriend was.

Hartz ontwierp voor Enschedé de tekstletter Emergo (1949; nooit uitgebracht) en een serie kapitalen voor bewegwijzering, de Panture (1973). Voor de Engelse Linotype, een fabrikant van regelzetmachines, tekende hij de zuiniglopende Juliana (1958). Bij de letter Spectrum van Jan van Krimpen ontwierp hij in 1972 een halfvette voor de Engelse Monotype. Als lettertekenaar en -graveur werkte hij ook aan boekomslagen, vignetten en ex-libris.

Verder was Hartz actief als boekverzorger en als auteur van artikelen voor de vakpers. Op een in 1950 verworven kniehevelpers drukte hij onder de naam Tuinwijkpers (lange tijd in samenwerking met Cees van Dijk) uitgaven in kleine oplage. Deze bibliofiele drukjes zijn vaak voorzien van illustraties van Hartz' hand, in koper of in hout gegraveerd.

Extent

1 meter

Additional Description

Abstract in Dutch

Samuel Louis (Sem) Hartz verwierf internationale bekendheid als grafisch ontwerper en kopergraveur. Hij maakte naam met zijn postzegels, waaronder koninginnezegels, zijn bankbiljetten en drukletters. Zijn gehele loopbaan werkte hij voor de beroemde grafische onderneming Joh. Enschedé en Zonen in Haarlem. De collectie bestaat met name uit correspondentie (vooral over de productie van zijn drukletter Linotype Juliana, 1958) en uit drukwerk (boekjes en efemera) van zijn private press, de Tuinwijkpers.

Abstract in English

Samuel Lois (Sem) Hartz achieved international fame as a graphic designer and copperplate engraver. He became famous for his stamps, in particular stamps with the queen of the Netherlands, his banknotes and his typefaces. During his entire career he worked at the famous printing firm Joh. Enschedé en Zonen in Haarlem, which dates back to the 18th century. The collection consists mainly of correspondence, in particular about the production of his typeface Linotype Juliana of 1958, and of printed matter, such as books and ephemera from his private printing press, the Tuinwijkpers.

Physical Location

Allard Pierson, Universiteit van Amsterdam

Custodial History

Na het overlijden van Sem Hartz bleef de collectie in bezit van zijn weduwe, Toet Hartz.

Immediate Source of Acquisition

De collectie werd in 2001 uit het bezit van Hartz' weduwe aangekocht door de Vereniging van Vrienden van de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam, en aan de bibliotheek geschonken.

Appraisal

Sem Hartz heeft zelf een deel van zijn archiefmateriaal verkocht (onder meer voor de aanschaf van een bootje), met name aan het Museum Meermanno in Den Haag. Overigens betrof dat niet alleen materiaal van hemzelf maar ook ontwerpen en ander archiefmateriaal van Jan van Krimpen uit zijn bezit. Verder zijn spoedig na Hartz' overlijden een aantal boeken uit zijn bezit verkocht, en geveild bij Bubb Kuyper te Haarlem.

Accruals

Op de collectie S.L. Hartz worden geen aanvullingen verwacht.

Related Materials

In de collectie Jan van Krimpen bevindt zich correspondentie met S.L. Hartz.

Separated Materials

Het Museum voor Communicatie in Den Haag beheert onder meer het productiearchief van de door Hartz ontworpen Nederlandse postzegels, van ontwerpen tot stalen plaatjes en proefdrukken. Het Museum Meermanno in Den Haag bezit onder meer ontwerptekeningen van de Juliana, naast een grote collectie uitgaven van de Tuinwijkpers. Verder heeft het Museum Enschedé in Haarlem veel materiaal betreffende Hartz, onder meer van zijn postzegels en van de letter Panture.

Bibliography

  • Mathieu Lommen. S.L. Hartz, graficus & typograaf:. Nalatenschap aangekocht door de Vrienden van de UB. In: Amsteldamsche Bibliotheeck 2001, nr. 3 (september), p. [3].
  • Mathieu Lommen. Sem Hartz and the making of Linotype Juliana. In: Quaerendo 36 (2006), p. 187-198.
  • Chr. de Moor e.a. S.L. Hartz in de grafische wereld. Uitgegeven ter gelegenheid van de tentoonstelling van zijn werk in het Museum van het Boek. 's-Gravenhage, 1969.
  • Mathieu Lommen. Letterontwerpers. Gesprekken met Dick Dooijes, Sem Hartz, Chris Brand, Bram de Does, Gerard Unger. Haarlem, 1987.
  • Sem Hartz. Essays / [samengest. en bew. door Mathieu Lommen]. Aartswoud [etc.], 1992.
  • Flip Mayer. Sem Hartz (28 January 1912 to 25 October 1995). In: Quaerendo 27 (1997), p. 165-169.
  • Antiquariaat van Otterloo. S.L. Hartz. A. Boeken uit de bibliotheek van S.L. Hartz. B. Boeken door hem gedrukt, verzorgd en boeken over hem. Doorn, 1998. (Catalogus; 4).
  • Jan Middendorp. Dutch type. Rotterdam, 2004.

General

Materiaal uit deze collectie kan worden aangevraagd bij de balie van de Onderzoekzaal. Vermeld dient te worden: Collectie S.L. Hartz.

Processing Information

De collectie S.L. Hartz is nog in bewerking.

Subjects

Finding Aid & Administrative Information

Title
Inventaris van de collectie S.L. Hartz (ca. 1940-ca. 1995)
Author
M.M.J.J.P.E. Lommen
Date
2006
Description rules
Describing Archives: A Content Standard
Language of description
Dutch; Flemish
Script of description
Latin
Language of description note
Nederlands

Repository Details

Repository Details

Part of the Allard Pierson Repository

https://www.allardpierson.nl/
Contact:
Oude Turfmarkt 127-129
Amsterdam 1012 GC Nederland
Website Allard Pierson
Website Library of the University of Amsterdam
CataloguePlus
Image Bank Allard Pierson
Oude Turfmarkt 127-129
1012 GC Amsterdam
Contact