Archief van de Vereeniging ter bevordering van de belangen des Boekhandels

De Vereeniging ter bevordering van de belangen des Boekhandels werd in 1815 opgericht. De term 'boekhandel' moet worden opgevat als boekenvak: drukkers, binders, uitgevers, boekverkopers, antiquaren en andere ondernemers uit het boekenvak konden zich bij de Vereeniging aansluiten.

Het oorspronkelijke doel van de Vereeniging was om gezamenlijk op te treden tegen de nadruk van boeken en daarnaast de vakkennis van de deelnemende leden te bevorderen. Als zodanig was zij een van de eerste brancheorganisaties op dit vakgebied in Europa. In 1923 werd het Reglement voor het Handelsverkeer in de Nederlandse Uitgeverij en Boekhandel vastgesteld. Vanaf 1923 waren boekhandelaren erkende boekhandelaren, die gebonden waren aan de bepalingen van het Reglement Handelsverkeer. Zij waren opgenomen op een (limitatieve) lijst (de basis voor het jaarlijks te verschijnen Lijstenboek). Toen in 1929 een soortgelijke lijst van uitgevers werd opgesteld was het kartel in het Nederlandse boekenvak compleet. Een commissie van de Vereeniging, de Commissie voor het Handelsverkeer, was bevoegd het Reglement te handhaven. Centraal in het Reglement stond de vaste boekenprijs. De lijst van boekhandelaren heet in de eerste jaren dan ook de 'Lijst van personen en firma's, aan wie met korting mag worden geleverd'. Deze personen en firma's zijn vervolgens bij de verkoop gebonden door de verticale prijsbinding: de prijs die de uitgever heeft vastgesteld.

In de loop van de tijd waren de doelstellingen van de Vereeniging verbreed tot de behartiging van de belangen van boekhandelaars en uitgevers in het algemeen. Daartoe gaf de vereniging haar eigen blad uit (Nieuwsblad voor den Boekhandel, later Boekblad), richtte zij een distributiecentrum op (later Centraal Boekhuis), stichtte zij een vakbibliotheek (de huidige Bibliotheek van het Boekenvak), organiseerde zij haar eigen vakopleiding en richtte zij een eigen propaganda-instelling (de huidige Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek) en een eigen onderzoeksbureau (de Stichting Speurwerk) op.

In 1990 vierde de Vereeniging ter bevordering van de belangen des Boekhandels haar 175-jarig bestaan. Bij die gelegenheid kreeg de vereniging het predikaat 'koninklijk' en kwam de verkorte naam Koninklijke Vereniging van het Boekenvak (KVB) in gebruik.

Sinds 2000 zijn steeds meer organisaties die uit de Vereeniging zijn voortgekomen, zelfstandig verder gegaan of zijn hun taken elders ondergebracht. Zo was de handhaving van het Reglement handelsverkeer, waarvan de vaste boekenprijs een hoeksteen vormde, een belangrijke taak van de Vereeniging. In 2005 trad de Wet op de vaste boekenprijs in werking die het Reglement handelsverkeer verving en die de handhaving van de vaste boekenprijs opdroeg aan het Commissariaat voor de Media. Na 1 januari 2011 werd de KVB een breed platform voor overleg in het boekenvak. Sindsdien heeft de Vereeniging formeel nog twee leden: de Koninklijk Boekverkopersbond en de Coöperatieve Vereniging van Boekenuitgevers Groepen (CvB).