Skip to main content

Archief van Otto Treumann

 Fonds
Identifier: UBA390

Scope and Contents

Het archief bestaat voor het grootste deel uit stukken betreffende de uitvoering van grafische opdrachten. Er zijn diverse ontwerpstadia aanwezig, vaak inclusief correspondentie en onderzoeksmateriaal zoals foto's, dia’s of drukwerk. Originele ontwerptekeningen zijn veelal ook terug te vinden. Verder zijn van de meeste opdrachten zowel drukproeven als eindproducten aanwezig. Naast deze stukkenzijn zowel privé- als zakelijke correspondentie een onderdeel van het archief. Treumann maakte veel foto’s voor privégebruik, maar gebruikte ook veel fotografisch materiaal (van zichzelf en van anderen) in zijn ontwerpen. Daarvan zijn dia's en foto's bewaard gebleven. Enkele 3D objecten uit zijn ontwerppraktijk alsmede eindproducten van opdrachten zijn ook te vinden in het archief. Treumann bewaarde tevens documentatie over zijn werk en over de prijzen die hij won.

Vrijwel het grootste gedeelte van de stukken met betrekking tot ontwerpen zijn van de hand van Treumann zelf. Bij opdrachtgever EL AL is een groot deel niet door hem ontworpen, maar is het logo dat Treumann heeft ontworpen toegepast op die stukken. Om dit onderscheid te maken zijn deze stukken onderverdeeld in twee verschillende rubrieken.

Tijdens de inventarisatie is aandacht besteed aan de rol van de vrouw van Otto Treumann, Jettie Olivier-Treumann. Zij was illustrator en heeft ook bijdragen geleverd aan enkele ontwerpen, meestal in de vorm van illustraties. Hier is bij de desbetreffende inventarisnummers expliciet vermelding van gemaakt wanneer er sprake was van een samenwerking. Er is ook veel correspondentie aanwezig in het archief die is gericht aan zowel Otto als Jettie, of aan de gehele familie Treumann.

Dates

  • 1937-2004

Creator

Language of Materials

Diverse talen, waaronder Nederlands, Engels, Duits en Hebreeuws

Conditions Governing Access

Het archief is toegankelijk voor onderzoek.

Conditions Governing Use

Bij raadpleging is het Reglement voor de gebruikers van de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam van toepassing. Reproductie en reproductierechtvergoedingen conform de Tarieven en Diensten Universiteit van Amsterdam.

Het materiaal wordt uitsluitend ter inzage gegeven.

Biographical / Historical

Otto Heinrich Treumann (1919-2001) was een van de toonaangevende Nederlandse grafisch ontwerpers van zijn tijd. Hij werd in Duitsland geboren in een liberaal-joods gezin. Zijn vader was vertegenwoordiger in bouwmaterialen en zijn moeder werkte als fotografe voor verschillende populaire tijdschriften. In 1935, toen de anti-joodse maatregelen en gewelddadigheden in Duitsland steeds heftiger werden, haalde zijn oudere broer hem naar Nederland. Hier volgde Treumann eerst een opleiding tot vormgever aan de Grafische School in Amsterdam en later aan de Nieuwe Kunstschool van Paul Citroen. Hij kreeg les van Hajo Rose en werd sterk beïnvloed door het Bauhaus.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog dook Treumann onder en raakte hij betrokken bij het verzet. Hij vervalste stempels en persoonsbewijzen en leerde zo het drukkersvak kennen. Na de oorlog vestigde hij zich als zelfstandig grafisch ontwerper in Amsterdam. Hij kreeg opdrachten voor advertenties, affiches, boeken en boekomslagen, huisstijlen, postzegels en tijdschriften van onder andere Bruynzeel, de Koninklijke Nederlandse Jaarbeurs, Uitgeverij Contact, EL AL Israel Airlines, de PTT en Rayon Revue.

Treumann wordt gezien als een representant van het modernisme. De Bauhaus-stijl waarmee hij kennis maakte aan de Nieuwe Kunstschool bleef de basis voor zijn latere ontwerpen. Ook oriënteerde hij zich internationaal; het werk van Herbert Matter uit Zwitserland, George Him en Abraham Games in Engeland en Alphonse Mouron Cassandre en Jean Carlu in Frankrijk waren inspiratiebronnen.

Naast zijn ontwerpwerk was Treumann in 1946 ook nauw betrokken bij de oprichting van de vakvereniging Gebonden Kunsten federatie (GKf), en van 1955 tot 1967 was hij voorzitter van de Groep Grafische Ontwerpers bij de GKf. Vanwege zijn grote verdienste voor de vereniging en het vak maakte de Beroepsvereniging Nederlandse Ontwerpers (BNO) hem erelid.

Een belangrijk onderdeel van het werk van Treumann is zijn inzet voor joodse organisaties en voor Israël. Voor zijn inzet kreeg hij ook erkenning. In 1966 ontving hij het erelidmaatschap van de Graphic Designers Association of Israël en in 1987 ontving hij de Yakirprijs van de Bezalel Academy.

In 1970 wijdde het Stedelijk Museum een tentoonstelling aan Otto Treumann. In datzelfde jaar ontving Treumann de David Roëllprijs, een oeuvreprijs voor kunstenaars die een uitzonderlijke bijdrage hebben geleverd aan de Nederlandse cultuur op het gebied van de beeldende kunst, de toegepaste kunst of de architectuur. Later, in 1994, kreeg hij ook nog de oeuvreprijs van de stichting Fonds voor Beeldende Kunsten, Vormgeving en Bouwkunst (Fonds BKVB). De aanwezigheid van meerdere verzamelalbums met krantenartikelen, foto's en persoonlijke kaarten illustreren het belang dat Treumann hechtte aan die erkenning.

In 2001 overleed Otto Treumann in Weesp, 82 jaar oud.

Extent

ca. 24 meter

Abstract in Dutch

De grafisch ontwerper Otto Treumann (Fürth, Duitsland 1919 – Weesp 2001) kwam uit een liberaal-joods gezin. In 1935 vluchtte hij voor de nazi's. Hij ging lessen volgen aan de Amsterdamse Grafische School en later aan de Nieuwe Kunstschool bij Hajo Rose, waar hij door de Bauhaus-principes beïnvloed werd. Tijdens de oorlog maakte hij illegaal drukwerk, waardoor hij het drukkersvak goed onder de knie kreeg. In 1945 begon Treumann voor zichzelf. Hij ontwierp onder meer affiches voor de Bond van Nederlandse Architecten, omslagontwerpen voor het tijdschrift Rayon Revue en herdenkingszegels voor de PTT. Ook heeft hij veel ontworpen voor joodse organisaties en voor de Israëlische luchtvaartmaatschappij El Al. Daarnaast was hij voorzitter van de Gebonden Kunsten federatie (GKf).

Abstract in English

The graphic designer Otto Treumann (Fürth, Germany 1919 – Weesp 2001) came from a liberal Jewish family. In 1935, he fled from the Nazis. He started taking classes at the Amsterdamse Grafische School and later at the Nieuwe Kunstschool with Hajo Rose, where he was influenced by the Bauhaus principles. During the war, he created illegal printings, giving him good skills in the printing profession. In 1945, Treumann started his own business. Among much else, he designed posters for the Bond van Nederlandse Architecten (Association of Dutch Architects), front covers for the magazine Rayon Revue, memorial stamps for the Dutch postal service. He also made many of designs for Jewish organisations and for the Israeli airline company El Al. In addition, he was chairman of the Gebonden Kunsten Federatie (Federation of Applied Arts) (GKf).

Physical Location

Allard Pierson, Universiteit van Amsterdam

Other Finding Aids

  1. Inventaris en afbeeldingen op de website van het Wim Crouwel Instituut
  2. De affiches zijn gedigitaliseerd voor Het Geheugen van Nederland en te raadplegen in Beeldbank Het Geheugen.

Custodial History

De stichting Nederlands Archief Grafisch Ontwerpers (NAGO) werd in 1992 opgericht met als doel om de archieven van Nederlandse of in Nederland wonende grafisch ontwerpers te verwerven, te ontsluiten en te behouden.

In 1996 werd het archief van Otto Treumann in bruikleen ondergebracht bij het Stedelijk Museum Amsterdam. Hier kwam in 2003 een aanvulling bij, die door het NAGO deels werd ontsloten. Vanaf 2007 wilde het Stedelijk Museum zich echter niet langer richten op het verwerven van grafische archieven en werd het archief in 2010 ondergebracht bij de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam.

In 2012 werd het NAGO in zijn bestaan bedreigd en kwam een groot deel van de archieven van het NAGO in beheer van de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam. Een aantal taken van het NAGO is overgedragen aan het Wim Crouwel Instituut, opgericht in 2013 vanuit een samenwerking tussen het NAGO en de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam. Het NAGO werd in 2014 opgeheven.

Immediate Source of Acquisition

De Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam (nu onderdeel van het Allard Pierson) hebben het archief van Otto Treumann in 2010 in langdurig bruikleen verworven. In dat zelfde jaar werd het archief door de erven aangevuld, voornamelijk met correspondentie en publicaties.

Appraisal

Otto Treumann wordt naast Willem Sandberg, Dick Elffers en Jan Bons gezien als een van de groten van de naoorlogse Nederlandse grafische vormgeving. Met de beide anderen was hij betrokken bij de organisatie en emancipatie van het vormgeversvak. Daarnaast is het archief een archetypisch voorbeeld van een privaat vormgevingsarchief. Ook is het archief van belang voor het in beeld brengen van internationale relaties tussen Treumann en - met name - Israëlische organisaties.

Existence and Location of Copies

De affiches uit het archief van Otto Treumann zijn in 2011 in het kader van het afficheproject voor Het Geheugen van Nederland gedigitaliseerd en te zien in de Beeldbank Het Geheugen.

Related Materials

Het archief van Otto Treumann maakt deel uit van de grafische vormgeversarchieven van het Allard Pierson.

Separated Materials

In de jaren 1980 heeft Otto Treumann veel materiaal aan het Joods Historisch Museum in Amsterdam geschonken.

Bibliography

  • A. Beeke. Otto Treumann in conversation with Anthon Beeke. In: Affiche 5 (maart 1993).
  • Bibeb. Otto Treumann, grafisch ontwerper. Nijmegen, 1970.
  • Kees Broos, Paul Hefting. Een eeuw grafische vormgeving in Nederland. Amsterdam, 1995.
  • Toon Lauwen. Otto Treumann. Rotterdam, 1999. (Grafisch ontwerpen in Nederland).

Processing Information

Het eerste deel van het archief werd tussen 2002 en 2004 door het NAGO ontsloten. Dit deel bestond uit opdrachten en ontwerpen. Aanvankelijk was het in twee hoofdrubrieken onderverdeeld; opdrachten en persoonlijk. Deze rubrieken kenden elk een eigen onderverdeling.

De affiches uit het archief van Otto Treumann zijn in 2011 in het kader van het afficheproject voor Het Geheugen van Nederland gedigitaliseerd.

In 2009 werd een begin gemaakt met de ontsluiting van het resterende deel van het archief. Er is toen voor gekozen de indeling om te zetten naar de hoofdrubrieken documentatie en opdrachten. Bij het verwerken van de aanvulling in 2021-2022 is ervoor gekozen om die rubrieken om te gooien, omdat deze indeling niet langer logisch bleek te zijn.

Alle stukken zijn verpakt in zuurvrij papier en in zuurvrije dozen omgepakt. De oude inventarisnummers van de eerdere NAGO-inventaris zijn behouden gebleven, al zijn OT en de voorloopnullen (OT00 of OT000) er van afgehaald en op de mapjes met potlood doorgestreept. Doubletten zijn verwijderd, persoonlijke stukken over derden zijn gedeselecteerd.

Title
Inventaris van het archief van Otto Treumann (1937-2004)
Author
Claartje Schellekens, Inge van Vught
Date
2022
Description rules
Describing Archives: A Content Standard
Language of description
Dutch; Flemish
Script of description
Latin
Language of description note
Nederlands
Edition statement
Eerste versie 2013, tweede herziene versie 2022

Repository Details

Part of the Allard Pierson Repository

Contact:
Oude Turfmarkt 127-129
Amsterdam 1012 GC Nederland