Collectie fonetiek van de Universiteit van Amsterdam

Aan de Universiteit van Amsterdam werd voor het eerst onder G.A. van Rijnberk (1875-1953), hoogleraar fysiologie van 1909 tot 1946, aandacht besteed aan de fonetiek. Maar het vakgebied ontwikkelde zich pas echt onder Louise Kaiser (Medemblik 1891- Bussum 1973), die geldt als een pionier in de fonetiek.

Louise Kaiser rondde haar studie geneeskunde in 1918 af aan de Universiteit van Amsterdam, waar zij sterk werd beïnvloed door Rijnberk. Vervolgens werkte zij een jaar als assistent aan de Universiteit Utrecht bij hoogleraar fysiologie Hendrik Zwaardemaker (1857-1930), die met zijn aandacht voor neus en oor wordt beschouwd als de grondlegger van de fonetische wetenschap in Nederland. In 1919 werd zij assistent bij het Physiologisch Laboratorium van de Universiteit van Amsterdam. Zij promoveerde in 1924 op De segmentale innervatie van de huid bij de duif. In 1926 volgde haar benoeming tot lector in de 'experimentele phonetica tevens opgedragen colleges te geven in de physiologie'. Zij vervulde deze functie tot 1958. Ze richtte in 1933 het 'Experimenteel-Phonetisch Laboratorium' op, waarvan het huidige Instituut voor Fonetische Wetenschappen van de Universiteit van Amsterdam een voortzetting is.

In haar onderzoeksmethoden was Kaiser haar tijd vooruit. Zij experimenteerde met geluidsapparatuur en registratie van geluid (oscillogrammen) en als eerste in haar vakgebied maakte zij gebruik van grote aantallen proefpersonen. Ze verrichtte spraakonderzoek (productie en perceptie), inclusief de spraakontwikkeling, pathologie en experimenteel onderzoek (met diergeluiden), voorts dialectonderzoek. Zij was als bestuurslid - van 1936 tot 1958 - betrokken bij de Stichting voor Bevolkingsonderzoek in de Drooggelegde Zuiderzeepolders (in 1936 opgericht door P.J. Meertens en uitgaand van een 'sociobiologische' benadering), maar ze ontwikkelde in dat kader zelf onder meer een groots opgezet bevolkingsonderzoek in de Wieringermeer. Ook was zij de drijvende kracht achter de Commissie voor de uitspraak van het Nederlands, die zorgde dat er in 1938 een aantal grammofoonplaten werd uitgebracht door Decca. Tevens is vermeldenswaard haar bestuurlijke betrokkenheid bij het Algemeen Nederlandsch Archief voor Taal en andere Uitingsbewegingen, in de jaren 1938-1940. Doel van deze stichting was geluids- en beeldmateriaal te verzamelen ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek. Zo werd aan de omroepen gevraagd grammofoonplaten af te staan; najaar 1938 bezocht zij met P.J. Meertens omroepen om zelf het materiaal te selecteren.

Na de Tweede Wereldoorlog verschoof het onderzoeksterrein van fysiologie en fonetiek naar spraakpathologie en therapie. Na het vertrek van Louise Kaiser in 1958 werd Hendrik Mol benoemd tot hoogleraar, een functie die hij tot zijn overlijden in 1980 zou vervullen.