Collectie botanische wandplaten van de Universiteit van Amsterdam

De collegeplaten die de afgelopen anderhalve eeuw bij het onderwijs in de botanie aan de Universiteit van Amsterdam zijn gebruikt, ondersteunden de uitleg over de indeling van het plantenrijk (taxonomie), de verspreiding van soorten over de aardbol (plantengeografie), de vorm (morfologie), bouw (anatomie) en levensprocessen (fysiologie) van planten, de voortplanting (bestuiving, bevruchting), de overdracht van erfelijke eigenschappen (genetica) en het medisch gebruik van planten (farmacognosie). Een gedeelte van deze platen bestaat uit gedrukte series van merendeels Duitse uitgeverijen. Deze platen werden over de gehele wereld gebruikt bij het onderwijs. De series werden vaak begeleid door brochures met toelichting op de inhoud. In de collectie bevinden zich alle brochures van L. Kny.

Het grootste gedeelte van de platen is echter met de hand vervaardigd in opdracht van de Universiteit van Amsterdam, veelal door eigen medewerkers. Daarnaast werden in de periode 1880-1883 circa 150 platen vervaardigd door leerlingen van de Industrieschool voor Vrouwelijke Jeugd te Amsterdam. De Amsterdamse platen houden vooral verband met het werk van de hoogleraren Hugo de Vries (1878-1918) en Jacob Heimans (1946-1959). Daarnaast zien we de weerslag van de hoogleraren C.A.J.A. Oudemans (1859-1896), die een autoriteit was op het gebied van fungi en vele nieuwe soorten heeft beschreven, en Eduard Verschaffelt (1896-1923), die zich bezighield met de invloed van vergiften op levensprocessen van planten, en van andere wetenschappelijke activiteiten van Heimans (waaronder de systematiek van sieralgen).

Over De Vries' onderzoek naar het mechanisme van plantengroei zijn platen aanwezig over turgor (de wederzijdse druk van de celinhoud en de celwand), plasmolyse (het onttrekken van water aan cellen, waarmee de rol van de turgor bij de celstrekking en de groei kan worden aangetoond), de doorlaatbaarheid van het protoplasma (voor water en kleurstoffen, maar voor slechts enkele andere stoffen), de bewegingen van het protoplasma (waardoor voedingsstoffen naar de tonoplast worden vervoerd) en de zelfstandigheid van de tonoplast als celorgaan (waarvoor De Vries in de aggregatie bij Drosera het bewijs vond). Zes platen hebben de fotosynthese tot onderwerp, een onderwerp waar De Vries niet aan werkte maar dat hij in zijn colleges fysiologie zonder twijfel behandelde. De opmerking 'Getekend te Halle 1877' verwijst naar de colleges over de landbouwgewassen die De Vries in 1877 gaf als privaatdocent aan de universiteit van Halle-Wittenberg. Twee platen houden verband met het onderzoek waarin De Vries participeerde naar de verontreiniging van de waterleiding te Rotterdam in 1887-1888.

Bij de collegeplaten onder de categorie 'erfelijkheid' (platen die door De Vries zelf zijn gebruikt om zijn mutatietheorie uit te leggen) komen aan bod de grenzen van de variabiliteit, het bestaan van ondersoorten, de zelfstandigheid van erfelijke eigenschappen, soortvorming bij Oenothera lamarckiana, mutaties bij andere soorten, de mutatietheorie en gewasveredeling. De platen werden onder andere door De Vries gebruikt om zijn eigen werk te propageren tijdens colleges en lezingen in binnen- en buitenland, onder andere in Amerika in 1904 en 1906. Voor de cursus 'De gallen en galvormende insecten' die Hugo de Vries in de winter van 1902-1903 voor het wetenschappelijk genootschap Diligentia in Den Haag hield, liet hij platen maken die hij en ook Heimans later voor colleges aan de universiteit gebruikten.

In 1936 werd Jacob Heimans door de Universiteit van Amsterdam toegelaten als privaatdocent plantengeografie, in 1946 werd hij benoemd tot hoogleraar bijzondere plantkunde en elementaire genetica. Hij doceerde systematiek, anatomie, morfologie, genetica en plantengeografie en gaf bovendien wisselende colleges 'capita selecta'. Daarnaast organiseerde hij het microscopie-practicum. Van de verschillende richtingen in de botanie voelde Heimans zich op dat moment tot de plantengeografie het meeste aangetrokken. Enkele platen uit deze groep dateren uit Heimans' periode als privaatdocent. De meeste platen werden onder zijn hoogleraarschap vervaardigd.