Scope and Contents
Het archief is voornamelijk de weerslag van De Vries' activiteiten als onderzoeker. In de stukken zijn twee grote groepen te onderscheiden: materiaal dat voortgekomen is uit onderzoek (waaronder correspondentie met collega's in binnen- en buitenland, aantekeningen van proeven, tekeningen en foto's van de planten waarmee De Vries experimenteerde, excerpten uit literatuur) en materiaal over het omzetten van zijn onderzoeksresultaten in publicaties en lezingen (correspondentie, manuscripten, drukproeven). Verder zijn er stukken over zijn ambtelijke carrière (aanstellingen, jubilea, afscheid als hoogleraar) en stukken die het resultaat zijn van zijn wereldwijde bekendheid (eerbewijzen, uitnodigingen, stukken over gastcolleges, buitenlandse reizen die hij op uitnodiging maakte). Stukken die zijn voortgekomen uit zijn werkzaamheden als docent aan de Universiteit van Amsterdam zijn slechts in geringe mate aanwezig; het betreft voornamelijk aantekeningen voor colleges en stukken over excursies met studenten.
Dates
- 1866-1935
Creator
- Vries, Hugo de, 1848-1935 (Person)
Language of Materials
Diverse talen, waaronder Nederlands, Duits, Frans, Engels en Spaans
Conditions Governing Access
De collectie is gedigitaliseerd en online raadpleegbaar via de inventaris. De originele documenten worden in principe niet ter inzage gegeven.
Conditions Governing Use
Bij raadpleging is het Reglement voor de gebruikers van de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam van toepassing. Reproductie en reproductierechtvergoedingen conform de Tarieven en Diensten Universiteit van Amsterdam.
Indien in uitzonderlijke gevallen toch toestemming verkregen is om originele documenten te raadplegen, wordt het materiaal alleen ter inzage gegeven.
Biographical / Historical
Hugo de Vries (Haarlem 16 feb. 1848 – Lunteren 21 mei 1935) ontwikkelde zich al in zijn jeugd tot een gedegen florist en systematicus door het verzamelen en vergelijken van wilde planten. Tussen 1866 en 1870 studeerde hij aan de universiteit van Leiden 'philosophia naturalis'. Hij ontdekte toen dat plantkunde meer was dan systematiek: hij maakte kennis met de plantenfysiologie, die vooral in Duitsland sterk in opkomst was, en met de afstammingsleer, die kort daarvoor een sterke impuls had gekregen door Darwins theorie van soortvorming door natuurlijke selectie. Hij promoveerde, tegen de bedoeling van zijn promotor in, op een plantenfysiologisch onderwerp. Om met de nieuwe ontwikkelingen in de plantenfysiologie nader kennis te maken verbleef De Vries vervolgens een jaar in Duitsland. Julius Sachs, hoogleraar in Würzburg, zette hem in om bewijzen te vinden voor de theorie over het mechanisme van plantengroei die hij bezig was te formuleren. Na dit jaar werd De Vries leraar aan de hbs en de Openbare Handelsschool in Amsterdam maar bleef daarnaast met onderzoek bezig. In 1875 verhuisde hij naar Würzburg om in opdracht van het Pruissische ministerie van Landbouw de fysiologie van enkele landbouwgewassen te onderzoeken. De opdracht bood uitzicht op een hoogleraarspositie in Berlijn. Als voorbereiding op zijn onderwijstaak werd De Vries privaatdocent aan de universiteit van Halle-Wittenberg.
Aangezien de belangstelling voor zijn colleges gering was en de sfeer hem niet beviel, verliet hij Duitsland opgelucht toen de Universiteit van Amsterdam hem in 1877 een lectoraat in de experimentele plantenfysiologie aanbood. Het lectoraat werd na enkele jaren al in een hoogleraarschap omgezet. De Vries zou tot zijn emeritaat in 1918 in Amsterdam blijven, aanbiedingen van andere universiteiten afslaand.
In Amsterdam zette De Vries zijn onderzoek naar het groeimechanisme van planten voort. Op zijn aandringen werden de ruimten bij de Hortus Botanicus, waar hij werkte, omgebouwd tot een volwaardig laboratorium. Het onderzoek naar plantengroei doorliep achtereenvolgens enkele fasen: van een natuurkundige naar een chemische fase, toen naar een anatomische en tenslotte naar een biologische fase. Hierbij vond hij steeds een diepere, algemenere oorzaak van het fenomeen dat hij onderzocht.
Na ca. 1885 hield De Vries zich steeds meer bezig met onderzoek naar variabiliteit. Startpunt was de erfelijksheidstheorie die Darwin in 1868 had gepubliceerd, de 'pangenesis'. Darwin had gemeend dat erfelijke eigenschappen gebonden zijn aan deeltjes ('gemmules') die door de verschillende organen en weefsels worden geproduceerd, dat de deeltjes zich verzamelen in de geslachtscellen en dat op die manier de eigenschappen van ouders worden overgedragen op kinderen. De hoeveelheid deeltjes bepaalt de intensiteit van een eigenschap, en door externe omstandigheden veranderde organen en weefsels produceren veranderde deeltjes. Er zijn derhalve twee soorten variabiliteit: fluctuerende en soortenvormende variabiliteit. De Vries besloot experimenteel verkregen bewijzen voor de (sterk bekritiseerde) theorie te gaan verzamelen. Wel wijzigde hij deze op enkele punten. Zo meende hij dat de deeltjes niet door een transport door het lichaam maar door een lange reeks celdelingen, te beginnen bij de kiemcel, in de geslachtscellen terecht komen, en dat niet uitwendige omstandigheden tot nieuwe deeltjes leiden maar spontane veranderingen in de chemische structuur van bestaande deeltjes. Hij gaf de deeltjes daarom een andere naam: pangenen. Kernpunten van de theorie waren voor hem dat erfelijke eigenschappen onafhankelijke en mengbare eenheden zijn. Om dat te bewijzen deed hij selectieproeven (waarbij van elke generatie de exemplaren met bijzondere eigenschappen werden geselecteerd als zaaddragers om zo die eigenschappen constant te maken) en kruisingsproeven (waarbij hij probeerde eigenschappen van de ene variëteit op een andere over te brengen of eigenschappen te combineren). Bij zijn selectieproeven ontdekte De Vries dat de mate waarin eigenschappen versterkt of verzwakt kunnen worden beperkt is. Nieuwe eigenschappen (en dus soorten) kunnen op deze (geleidelijke) wijze nooit ontstaan. De grenzen van de fluctuerende variabiliteit kunnen alleen doorbroken worden door het ontstaan van een nieuw deeltje dat een nieuwe eigenschap uitdrukt. De Vries noemde dit een 'progressieve mutatie'. Het sterkste bewijs hiervoor vond hij bij de Grote teunisbloem (Oenothera lamarckiana) die bij elke generatie een klein percentage opvallend afwijkende nakomelingen voortbrengt. De Vries was ervan overtuigd met deze soort de evolutie op heterdaad betrapt te hebben. Bij zijn kruisingsproeven ontdekte hij dat eigenschappen in vaste verhoudingen overerven. Hij werd hiermee een van de herontdekkers van de Wetten van Mendel, de basisregels van de erfelijkheidsleer.
De Vries bracht zijn resultaten samen in zijn 'mutatietheorie' (1900). Die theorie was volgens hem geheel in overeenstemming met Darwins ideeën: ook die zou veel waarde hebben gehecht aan sprongsgewijze veranderingen, en diens mechanisme van de natuurlijke selectie bleef onverminderd van kracht. De theorie werd door velen bejubeld omdat zij verklaringen gaf voor nog onopgeloste evolutionaire problemen, door anderen echter verguisd. De critici kregen spoedig de overhand. Het bijzondere gedrag van de teunisbloem bleek een geheel andere oorzaak te hebben en zeer uitzonderlijk te zijn. Het mechanisme van soortvorming dat De Vries had bedacht bleek bovendien niet alleen bij deze soort niet op te gaan, maar geheel onjuist te zijn. Het woord 'mutatie' heeft zich in de biologie gehandhaafd en algemeen wordt onderkend dat mutaties een essentiële rol spelen in het proces van soortvorming. Het woord heeft echter een geheel andere inhoud gekregen.
Extent
ca. 8 meter
Abstract in Dutch
Archief van Hugo de Vries, hoogleraar plantkunde aan de Universiteit van Amsterdam 1878-1918. Bevat correspondentie, aantekeningen van wetenschappelijk onderzoek, materiaal betreffende publicaties en lezingen, eerbewijzen, herinneringen aan buitenlandse studiereizen, stukken over zijn colleges en excursies met studenten, alsmede over zijn directeurschap van de Hortus Botanicus. Het archief geeft inzicht in het werk van een Nederlands botanicus die wereldfaam verwierf met nieuwe inzichten in de mechanismen van evolutie en erfelijkheid.
Abstract in English
Archive of Hugo de Vries, professor at the University of Amsterdam from 1878 until 1918. Contains correspondence, notes of his scientific research, documents concerning publications and lectures, tokens of honour, souvenirs from his travels abroad, documents relating to his lectures for university students, and documents concerning his directorship of the Hortus Botanicus of the University of Amsterdam. The archive illustrates the work of a Dutch botanist who gained worldwide fame with novel insights into the mechanisms of speciation and heredity.
Physical Location
Allard Pierson, Universiteit van Amsterdam
Other Finding Aids
De wereld van Hugo de Vries. De inventarissen van het archief van Hugo de Vries en van de andere archieven en collecties van de Bibliotheek Biologisch Centrum, Faculteit der Biologie, Universiteit van Amsterdam. Amsterdam, 1996, p. 17-105. .
Custodial History
De Vries zal tijdens zijn leven de stukken in zijn werkkamers thuis en in de Hortus hebben bewaard. Hij had zelf al enige ordening in zijn archief aangebracht in de vorm van pakken en mappen over specifieke onderwerpen. Het is niet zeker wanneer hij dat heeft gedaan, mogelijk tijdens de laatste jaren van zijn leven. Hij moet toen in elk geval een deel van zijn archief hebben vernietigd, getuige drie delen met onder meer krantenknipsels, journaalfragmenten en memoires die hij samengestelde (inv. nr. 79A) en waarvoor hij gebruik maakte van stukken die thans niet in het archief aanwezig zijn. Ook het feit dat van sommige van zijn onderzoeken, onderwijsactiviteiten en nevenactiviteiten weinig tot niets resteert geeft aan dat het archief niet compleet bewaard is. Reeds tijdens zijn jaren als hoogleraar moet De Vries stukken hebben weggegooid. In verschillende stukken is hergebruikt papier aanwezig.
Immediate Source of Acquisition
Het archief is na de dood van De Vries overgedragen aan de bibliotheek van de Hortus Botanicus, gevestigd aan de Plantage Middenlaan, die destijds tot de Universiteit van Amsterdam behoorde. Aangenomen moet worden dat De Vries' grote bewonderaar Theo Stomps, leerling en opvolger als hoogleraar en directeur van de Hortus, hierbij een belangrijke rol heeft gespeeld. Een officiële vastlegging van de overdracht is niet bekend.
Appraisal
Het is zeker dat bij de overdracht van het archief aan de Hortus Botanicus stukken bij de erfgenamen van Hugo de Vries zijn achtergebleven. Hoe de selectie is verlopen is niet bekend. Evenmin is bekend of er in de navolgende jaren, waarin Stomps het beheer over het archief voerde, stukken zijn verwijderd of toegevoegd. Zeker is wel dat er sedert 1992 geen stukken zijn verwijderd. Wel zijn sindsdien afgedwaalde stukken met het archief herenigd.
Hugo de Vries neemt op verschillende manieren een unieke plaats in in de geschiedenis van de wetenschapsbeoefening, lokaal, nationaal en internationaal. Hij was een van de eersten in Nederland die zich toelegden op plantenfysiologie en variabiliteit/erfelijkheid, in Amsterdam was hij de eerste docent die specifiek voor plantenfysiologie was aangesteld, en hij ontwikkelde een eigen theorie over het ontstaan van nieuwe soorten. Zijn archief is daardoor van grote waarde voor onderzoek naar de ontwikkeling van de wetenschapsbeoefening aan de Universiteit van Amsterdam en in Nederland, en naar de internationale ontwikkeling van vakgebieden als plantenfysiologie, genetica en evolutie.
Accruals
Er zijn geen afspraken gemaakt over aanvullingen.
Existence and Location of Copies
Het archief is digitaal beschikbaar.
Separated Materials
Afgedwaalde stukken zijn in bezit van de familie De Vries. Het gaat onder andere om ingekomen brieven (waaronder van Charles Darwin) en minuten van uitgaande brieven (waaronder uit De Vries' jonge jaren, 1864-1870), stukken over nevenfuncties, eerbewijzen en bewijzen van (ere-)lidmaatschap en foto's. Tevens zijn er afschriften van brieven die De Vries in 1904 en 1906 vanuit Amerika aan zijn vrouw heeft gestuurd; deze afschriften zijn gemaakt door zijn moeder. Bij de overbrenging van het archief van De Vries vanuit Lunteren naar de Hortus Botanicus moeten deze stukken bij de familie achtergebleven zijn.
In december 2006 werd bij Christie's in Londen een partij overdrukken (met bijlagen) van publicaties door De Vries verkocht. Getuige onder andere de handtekeningen op de omslagen, opmerkingen in de kantlijn, lijstjes van namen aan wie een exemplaar van de overdruk is verzonden, fragmenten van manuscripten en foto's zijn deze overdrukken afkomstig uit het bezit van De Vries en sluiten zij aan op inv. nr. 440-444 en 494-536. Alles wijst erop dat de gehele partij bij diens overlijden in bezit was van Theo J. Stomps, en dat hij dus deze gescheiden van het archief van De Vries in de Hortus bij zich thuis bewaarde. De partij werd gekocht door een onbekende Amerikaanse verzamelaar. Eveneens uit het bezit van Stomps komen de twee delen van Die Mutationstheorie, samengesteld uit proefdruk-katernen, die in 1977 door de Universiteitsbibliotheek Amsterdam zijn aangekocht.
Bibliography
Education through the enjoyment of nature. Hugo de Vries and the popularization of biology
. In: Acta Botanica Neerlandica 47 (1998), p. 491-507.
. Op heterdaad betrapt? Hugo de Vries en zijn houding tegenover vrouwen in de wetenschap
. In: Gewina 23 (2000), p. 266-284.
en . Hugo de Vries no Mendelian?
In: Annals of Science 42 (1985), p. 189-232.
. Hugo de Vries und Johann Gregor Mendel: die Geschichte einer Verneinung
. In: Folia Mendeliana 21 (1986), p. 69-90.
. Hugo de Vries als taxonoom
. In: Scientiarium Historia 11 (1969), p. 148-166.
. The correspondence of Hugo de Vries and Charles Darwin
. In: Janus 57 (1970), p. 173-213.
. Hugo de Vries and Gregor Mendel
. In: Folia Mendeliana 11 (1976), p. 229-242.
. Hugo de Vries on heredity, 1889-1903. Statistics, Mendelian laws, pangenes, mutations
. In: Isis 90 (1999), p. 238-267.
, en . - Leven en werk van Hugo de Vries. Groningen, 1969. .
- Een sieraad voor de stad. De Amsterdamse Hortus Botanicus. 1638-1993. Amsterdam, 1994. , , .
The hereditary statistics of Hugo de Vries
. In: Acta Botanica Neerlandica 47 (1998), p. 427-463.
. Keeping and scrapping. The story of a Mendelian lecture plate of Hugo de Vries
. In: Annals of Science 57 (2000), p. 329-352.
. - Vast in het spoor van Darwin. Biografie van Hugo de Vries. Amsterdam, 2008. .
Processing Information
Na de overbrenging naar Amsterdam beheerde De Vries' leerling en opvolger als hoogleraar en Hortusdirecteur Theo J. Stomps het archief. Hij bracht verdere ordening aan. Zo stelde hij twaalf dozen met artikelen door en over De Vries samen; deze artikelen kwamen voor een deel uit het bezit van De Vries en voor een deel uit het bezit van anderen (waaronder hijzelf). Losse foto's bracht hij samen in fotoalbums (inv. no. 88, 423 en 602). Bij onderschriften in reeds bestaande fotoalbums voegde hij namen toe. Een groot deel van de brieven bracht hij samen, en brieven van hem zelf en verschillende andere zaken lichtte hij uit het archief en voegde hij bij zijn eigen archief. Over het algemeen lijkt hij echter de ordening die De Vries had aangebracht ongemoeid gelaten te hebben. De door Stomps aangebrachte ordening werd in de jaren 1960 enigszins verstoord door P.W. van der Pas, destijds wonend in Los Angeles (Californië) en werkend aan een biografie over De Vries, die evenwel nooit is verschenen. Van der Pas verzamelde alle brieven die hij in het archief tegenkwam, ordende ze chronologisch, gaf elke brief een nummer en borg elke brief afzonderlijk op in een envelop. Hij kwam uiteindelijk op 1351 nummers (abusievelijk kregen 32 brieven twee nummers). Doordat hij steeds nieuwe brieven vond maar niet steeds opnieuw wilde starten met nummeren, was de chronologische ordening soms ver te zoeken. J.A.M. Eekhout maakte van de brieven een alfabetische index op afzender. Van andere ordening door Van der Pas is niets bekend.
Het archief verhuisde in 1986 naar het nieuwe Biologisch Centrum Anna's Hoeve van de Universiteit van Amsterdam, gelegen aan de Kruislaan, als onderdeel van de 'Bibliotheek Biologisch Centrum' (later 'Centrale Facultaire Bibliotheek').
Bij de inventarisatie van het archief door Erik Zevenhuizen in opdracht van de Bibliotheek Biologisch Centrum (1992-1996) werd alleen de ordening die De Vries zelf had aangebracht gerespecteerd. De pakken en mappen die hij had samengesteld werden onveranderd gelaten, ook al hadden de stukken in deze pakken soms geen verband met elkaar en werden er soms stukken buiten de pakken aangetroffen die over hetzelfde onderwerp gingen als de stukken die wél in de pakken verpakt waren. De ordening die Stomps had aangebracht werd teniet gedaan, behalve in het geval van de drie fotoalbums die hij had samengesteld; de foto's waren niet meer uit de albums te verwijderen. De stukken die Stomps in zijn eigen archief had opgenomen, zijn teruggebracht in het De Vries-archief (inv. nr. 1 (gedeeltelijk), 2, 3, 66, 90, 126, 130, 138, 159, 160, 312, 600, 612 en 614). Al deze stukken waren geborgen in een doosje met opschrift 'Persoonlijke herinneringen aan Hugo de Vries'. Na ampele overwegingen werd ook de ordening die Van der Pas had aangebracht teniet gedaan: de brieven werden op onderwerp geordend.
Tijdens deze inventarisatie werden allerlei afgedwaalde stukken, afkomstig van verschillende plaatsen, met het archief herenigd: foto's (inv. nr. 127, 128, 131-133, 135, 139, 199 en 473), enkele boeken die vanwege de daarin aangebrachte aantekeningen als archiefstukken beschouwd moesten worden (inv. nr. 450-452 en 484-485), twee drukproeven (inv. nr. 465 en 493), reisgidsen en topografische kaarten van Nederland (inv. no. 234-243), aantekenboekjes (inv. nr. 255, 256, 345, 385, 431-433) en artikelen van en over De Vries (inv. nr. 7, 80-86 en 440-444). De separaten van artikelen die werden aangetroffen en die duidelijk niet uit het bezit van De Vries afkomstig waren, zijn bij de overdrukkencollectie van de bibliotheek gevoegd. Artikelen over De Vries van ná 1935 zijn bij de collectie Vrieseana van de Artis Bibliotheek gevoegd. Vanuit het archief is één brief (no. 10) overgebracht naar het archief van J.G. de Man en vier brieven zijn overgebracht naar het archief van Theo J. Stomps. Tijdens de inventarisatie is geen enkel stuk vernietigd.
Na afsluiting van de inventarisatie zijn nog enkele afgedwaalde stukken aan het archief toegevoegd. Deze zijn tussen de reeds bestaande inventarisnummers geplaatst en hebben een letter ter onderscheiding gekregen. De meest bijzondere stukken hieronder zijn de drie delen met herinneringen (inv. nr. 79A). Deze werden in 2005 ontvangen van de weduwe van P.W. van der Pas, die ze op haar beurt had ontvangen van een zoon van De Vries. Ook werden nog enkele brieven gevonden. Deze konden in reeds bestaande inventarisnummers worden ingevoegd.
In 1998 werd ter gelegenheid van de 150ste geboortedag van De Vries een tentoonstelling over zijn leven en werk gehouden in het toenmalige Universiteitsmuseum De Agnietenkapel. Voor deze tentoonstelling werd uitgebreid geput uit het archief. Verder zijn in de jaren 1990 herhaaldelijk kleine tentoonstellingen in de Bibliotheek Biologisch Centrum van de Universiteit van Amsterdam gehouden waarvoor gebruik werd gemaakt van archiefstukken.
In januari 2009 is het archief De Vries overgebracht naar de Artis Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam.
- Botany
- Drawings
- Erfelijkheid
- Evolutietheorie
- Evolution (Biology)
- Excerpts
- Heredity
- Manuscripts
- Personal correspondence
- Photographs
- Plantkunde
- Proofs (Printing)
- Quotations
- Universiteit van Amsterdam
- Vries, Hugo de, 1848-1935
- collegedictaten
- correspondentie
- decorations (personal artifacts)
- drukproeven (gedrukt materiaal)
- foto's
- fragmenten (kunst)
- laboratoriumaantekeningen
- laboratory notes
- lecture notes
- manuscripten
- onderscheidingen (eretitels)
- onderzoeksaantekeningen
- publicaties
- publications
- research notes
- tekeningen
- Title
- Inventaris van het archief van Hugo de Vries (1866-1935)
- Author
- E.J.A. Zevenhuizen
- Date
- 2011
- Description rules
- International Standard for Archival Description - General
- Language of description
- Dutch; Flemish
- Script of description
- Latin
- Language of description note
- Nederlands
Repository Details
Part of the Allard Pierson Repository
Oude Turfmarkt 127-129
Amsterdam 1012 GC Nederland