Collectie Leeser Rosenthal

Na Leeser Rosenthals overlijden in 1868 probeerde men zowel uit joodse als uit niet-joodse hoek de collectie voor de openbare bibliotheek van Hannover te behouden. Leeser Rosenthals erfgenamen, die in Amsterdam woonden, lieten de bibliotheek van hun vader echter naar Amsterdam komen waar de boeken in het huis van Leeser Rosenthals zoon, de bankier George Rosenthal werden opgesteld. Net als zijn vader probeerde George de collectie voor geleerde onderzoekers open te stellen, maar dit bleek in de praktijk niet haalbaar omdat er geen goede catalogus op de collectie bestond en omdat de collectie zich bovendien in een privéwoning bevond. Omstreeks 1874 besloten de erfgenamen van Leeser Rosenthal dan ook om de bibliotheek te verkopen. In de tussentijd hadden zij opdracht gegeven aan de joodse bibliograaf Meijer Roest om een Duitstalige catalogus op de collectie te vervaardigen. Deze catalogus zou geïnteresseerde kopers een goed inzicht kunnen bieden in de omvang en waarde van de collectie. In 1875 verscheen in Amsterdam de Catalog der Hebraica und Judaica aus der L. Rosenthal'schen Bibliothek, in twee delen. Alle werken die Rosenthal bezat zijn hierin opgenomen en geordend op auteur. Roest gaf van elk boek aan of het desbetreffende werk eveneens voorkwam in de Catalogus librorum hebraeorum in Bibliotheca Bodleiana van Moritz Steinschneider of in de Catalogue of the Hebrew books in the library of the British Museum van Joseph Zedner.

Er hadden zich destijds al enkele potentiële kopers uit de Verenigde Staten gemeld en na de publicatie van de catalogus van Roest was er ook interesse uit Berlijn, onder meer van het Rabbijnenseminarium. Deze instelling zocht contact met de Amsterdams-joodse bankier Akiba Lehren om de zaak voor hen te behartigen bij George Rosenthal. De verkoop ging echter niet door. In 1876 werd Roest rechtstreeks ingeschakeld om te zoeken naar een passende bestemming voor de collectie. Er bleken op dat moment bij de erfgenamen twee opties te bestaan: de bibliotheek van hun vader zou geschonken worden aan een officiële bibliotheek op voorwaarde dat de 'L. Rosenthal'sche Bibliothek' als geheel bijeen zou blijven, óf de collectie zou op dezelfde voorwaarde in zijn geheel verkocht worden aan een institutionele bibliotheek, universiteit of stichting. Bovendien wilden de erfgenamen bij een overdracht van de collectie bekleed worden met een keizerlijke onderscheiding of geridderd worden. Dit bleek voor de potentiële kopers een lastige opgave en de bibliotheek bleef waar ze was, in Amsterdam in het huis van George Rosenthal. Roest bleef de erfgenamen adviseren over nieuwe aankopen voor de collectie. Roest publiceerde regelmatig op het gebied van de joodse wetenschap en maakte hierbij gebruik van de collectie van Leeser Rosenthal, die zo ook in Nederland bekendheid kreeg.