Scope and Contents
De collectie Joodse Verenigingen bevat materiaal van 223 joodse verenigingen op het gebied van liefdadigheid, vluchtelingenhulp, gezondheidszorg, religieuze en culturele activiteiten, onderwijs en maatschappelijke belangen. Een groot deel hiervan betreft lokale Amsterdamse organisaties, een deel betreft nationale organisaties of verenigingen uit andere plaatsen in Nederland. Enkele verenigingen waren gevestigd in Palestina, Duitsland, Frankrijk, Engeland en Zwitserland.
De collectie bevat een of meer stukken per vereniging. Deze stukken bestaan voornamelijk uit door de organisaties verspreid drukwerk zoals circulaires, uitnodigingen voor vergaderingen en bijeenkomsten, brochures, rapporten, statuten, reglementen en promotiemateriaal. Van enkele verenigingen zijn ook begrotingen en jaarverslagen alsmede correspondentie en enkele knipsels in de collectie aanwezig. Sommige stukken bevatten handschriftelijke aantekeningen of een persoonlijke adressering, ondere andere aan L. Hirschel, M.S. Hillesum, de Bibliotheca Rosenthaliana en de redactie van het Nieuw Israëlitisch Weekblad.
Dates
- 1845-1941
Creator
- Bibliotheca Rosenthaliana (Organization)
Language of Materials
Nederlands, Hebreeuws, Duits, Engels en Frans
Conditions Governing Access
Voor raadpleging is een bezoekers- of lenerspas van de Universiteitsbibliotheek Amsterdam vereist.
Conditions Governing Use
Bij raadpleging is het Reglement voor de gebruikers van de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam van toepassing. Reproductie en reproductierechtvergoedingen conform de Tarieven en Diensten Universiteit van Amsterdam.
Het materiaal wordt alleen ter inzage gegeven.
Biographical / Historical
In 1848 werd het recht op vereniging vastgelegd in de grondwet. Het verenigingsleven in Nederland groeide enorm in de tweede helft van de 19e eeuw, mede als gevolg van de economische groei en de verzuiling. Ook binnen de joodse gemeenten werden in de tweede helft van de 19e eeuw vele initiatieven ontplooid. Er werden verenigingen opgericht ter bevordering van culturele activiteiten, onderwijs en sociale doelen. Ook werden er diverse liefdadigheidsinstellingen opgericht, zoals de Joodse Invalide, en ontstonden er ondersteunende verenigingen, zoals Tora Or. Ter ondersteuning van de vervolgde joden in andere landen werden organisaties opgericht die zorgden voor materiële en immateriële steun bij de integratie van vluchtelingen in de Nederlands-joodse gemeenschap.
De verspreiding van de joodse bevolking over nieuw stedelijk gebied in Amsterdam maakte de bouw van nieuwe synagogen en de ontwikkeling van de daarbij horende geloofsgemeenschappen nodig. Dit resulteerde in een grote verscheidenheid aan grote en kleine verenigingen.
De Bibliotheca Rosenthaliana herbergt de verzameling joodse boeken van de Bijzondere Collecties. De basis voor de Bibliotheca Rosenthaliana werd gelegd door Leeser Rosenthal (1794-1868) die bij zijn dood een collectie naliet van zo'n 6000 banden. Na mislukte pogingen de collectie te verkopen heeft zijn familie in 1880 de bibliotheek uiteindelijk aan de gemeente Amsterdam geschonken. Sindsdien is de bibliotheek veranderd van een typisch Duits-joodse Verlichtingsbibliotheek in een bredere joodse bibliotheek met als belangrijkste zwaartepunt de cultuurgeschiedenis van de joden in Nederland. Tot de verzamelgebieden behoort het materiaal van de hiervoor genoemde joodse verenigingen.
Extent
0.6 meter
Abstract in Dutch
De collectie joodse verenigingen is door de Bibliotheca Rosenthaliana verzameld. Het bevat materiaal van 220 joodse verenigingen, commissies en instellingen op het gebied van liefdadigheid, gezondheidszorg, religieuze en culturele activiteiten, onderwijs en maatschappelijke belangen van voor de Tweede Wereldoorlog. Van elke vereniging of instelling zijn er een of meer stukken verzameld. Het merendeel van deze stukken bestaat uit door de organisaties verspreid drukwerk.
Abstract in English
The Jewish Associations collection in the Bibliotheca Rosenthaliana contains material from various associations from before the Second World War. In all, it has material from 220 Jewish associations, committees and institutions in the fields of charity, health care, religious and cultural activities, education and social concerns. The collection contains one or more papers for each association or institution. The majority of the papers consist of printed material distributed by the various organisations.
Arrangement
De collectie is alfabetisch geordend per vereniging.
Physical Location
Allard Pierson, Universiteit van Amsterdam
Immediate Source of Acquisition
Het materiaal in de collectie is waarschijnlijk door de jaren heen verzameld door de conservatoren van de Bibliotheca Rosenthaliana, J.M. Hillesum en L.Hirschel. De Bibliotheca Rosenthaliana maakt deel uit van de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam.
Appraisal
De collectie is van belang voor de geschiedenis van het Nederlands-Joodse verenigingsleven in de tweede helft van de 19e en de eerste helft van de 20e eeuw.
Accruals
De collectie is in 1941 afgesloten.
Bibliography
- , en . Pinkas. Geschiedenis van de joodse gemeenschap in Nederland. Amsterdam, 1999.
- Graeme Morton, Boudien de Vries and R.J. Morris. Civil society, associations and urban places. Class, nation and culture in nineteenth-century Europe. Aldershot [etc.]: Ashgate, 2006, p. 103-116.
General
De collectie kan online worden aangevraagd bij de collectiebeheerder.
Processing Information
De collectie is niet geïnventariseerd.
Deze collectiebeschrijving is tot stand gekomen in het kader van het project Online inventarissen van Nederlands-Joodse archiefcollecties. Het project is uitgevoerd in samenwerking met het Menasseh ben Israel Instituut voor joodse studies. In het kader van dit project is de collectie in 2011 passief geconserveerd.
- Title
- Inventaris van de collectie joodse verenigingen (1845-1941)
- Author
- R. Boertjens en C.T. Fruchaud, 2010
- Date
- 2011
- Description rules
- Describing Archives: A Content Standard
- Language of description
- Dutch; Flemish
- Script of description
- Latin
- Language of description note
- Nederlands
Repository Details
Part of the Allard Pierson Repository
Oude Turfmarkt 127-129
Amsterdam 1012 GC Nederland