Skip to main content

Archief van de boekhandel en uitgeverij A.A. Balkema

 Fonds
Identifier: UBA233

Scope and Contents

Het archief is het bedrijfsarchief van boekhandel en uitgeverij A.A. Balkema. Het is verre van compleet: kasboeken, facturen en loonstroken beslaan bij elkaar slechts enkele jaren. Het grootste deel van het archief dateert uit de periode 1939-1945: correspondentie met typografen als Jan van Krimpen en met Fred Batten, veelal over de uitgaven van de Vijf ponden pers en Het zwarte schaap. Ook bevat het een aantal brieven van auteurs als Simon Vestdijk en A. Roland Holst, en van Ant ter Braak-Faber over een heruitgave van Reinaert op reis van Menno ter Braak.

Dates

  • 1937-1956
  • Majority of material found within 1939-1945

Creator

Language of Materials

Nederlands en Frans

Conditions Governing Access

Het archief is toegankelijk voor onderzoek.

Conditions Governing Use

Bij raadpleging is het Reglement voor de gebruikers van de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam van toepassing. Reproductie en reproductierechtvergoedingen conform de Tarieven en Diensten Universiteit van Amsterdam.

Het materiaal wordt alleen ter inzage gegeven.

Biographical / Historical

Aimé August Balkema (1906-1996) vestigde zich in 1936 als boekhandelaar in het Huis aan de Drie Grachten in Amsterdam, Oudezijds Voorburgwal 249. Daar verkocht hij academische werken en belletrie, met nadruk op Franse auteurs. Drie jaar later begon hij ook zelf boeken uit te geven. Tijdens de oorlog richtte hij de clandestiene Vijf ponden pers op, genoemd naar het aantal ponden papier per uitgave dat gebruikt mocht worden zonder dat de uitgave goedkeuring van de bezetter nodig had. In deze reeks verschenen vijftig zorgvuldig verzorgde heruitgaven van klassieke teksten, maar ook van auteurs die de bezetter onwelgevallig waren. Ook richtte hij samen met Adriaan Morriën en Fred Batten de serie Het zwarte schaap op, die later door De Bezige Bij werd overgenomen. Al snel na de oorlog vertrok Balkema naar Zuid-Afrika, om daar een (succesvolle) uitgeverij op te zetten. De boekhandel in het Huis aan de Drie Grachten werd eerst overgenomen door oud-werknemer A.L. van Gendt, die het bedrijf daarna overdeed aan een andere oud-werknemer, Gerke Postma. De uitgeverij A.A. Balkema ging zelfstandig verder.

Extent

1 meter

Abstract in Dutch

August Aimé Balkema (1906-1996) was in de jaren 1930 en 1940 boekverkoper en uitgever in Amsterdam, in het Huis aan de Drie Grachten. Tijdens de Duitse bezetting richtte hij de clandestiene uitgeverij Vijf Ponden Pers op, een reeks typografisch zorgvuldig verzorgde klassiekers uit de wereldliteratuur. Na zijn vertrek naar Zuid-Afrika werd het bedrijf overgenomen door G. Postma. Het archief bevat onder meer correspondentie uit de oorlogsjaren met auteurs en typografen, alsmede Balkema's financiële administratie uit die tijd.

Abstract in English

August Aimé Balkema (1906-1996) was a publisher and bookseller in the 1930's and 1940's, in the Huis aan de Drie Grachten in Amsterdam. During the German occupation he started a clandestine imprint, the Vijf Ponden Pers, in which classical works from world literature appeared in sound editions. After the war, Balkema left for South-Africa and his business was taken over by his former employee G. Postma. This collection contains correspondence with authors and typographers from the war years, as well as his financial administration of that time.

Physical Location

Allard Pierson, Universiteit van Amsterdam

Immediate Source of Acquisition

Het archief maakt deel uit van de Bibliotheek van het Boekenvak. Deze werd in 1958 in langdurig bruikleen gegeven aan de Universiteitsbibliotheek Amsterdam. In 2006 werd de gehele bibliotheek eigendom van de Stichting Bibliotheek van het Boekenvak. Namens de familie Postma werd dit archief in 2003 geschonken. Bij de renovatie van het Huis aan de Drie Grachten in 2004 werd de administratie van A.A. Balkema uit de periode 1942-1945 in een geheime bewaarplaats in de schoorsteen aangetroffen, inclusief de correspondentie met auteurs uit die tijd. Deze administratie werd aan de schenking toegevoegd.

Accruals

Er worden geen aanvullingen verwacht.

Related Materials

Het archief maakt deel uit van het bruikleen van de Stichting Bibliotheek van het Boekenvak. In de collectie prospectussen en personalia van de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam is een verzameling bedrijfsdocumentatie van de Boekhandel en uitgeverij A.A. Balkema aanwezig.

Bibliography

  • Hein Aalders. Uitgeven in oorlogstijd. Boekhandelaar A.A. Balkema in het Huis aan de Drie Grachten. In: De parelduiker 11 (2006), afl. 5, pag. 28-46.

Processing Information

Het archief is in 2023 ontsloten met een inventaris.

Title
Inventaris van het archief van de boekhandel en uitgeverij A.A. Balkema (1937-1956)
Author
Jim Glerum, R.F.A. Kuijpers
Date
2023
Description rules
International Standard for Archival Description - General
Language of description
Dutch; Flemish
Script of description
Latin
Language of description note
Nederlands
Edition statement
Eerste editie 2011, tweede herziene editie 2023

Repository Details

Part of the Allard Pierson Repository

Contact:
Oude Turfmarkt 127-129
Amsterdam 1012 GC Nederland