Skip to main content

Collectie penningen van de Universiteit van Amsterdam

 Collection
Identifier: UBA206

Scope and Contents

De collectie bestaat uit penningen met afbeeldingen van hoogleraren, verbonden aan het Athenaeum Illustre, aan de Universiteit van Amsterdam of aan een andere instelling van hoger onderwijs in Amsterdam, uit gelegenheidspenningen van diverse universiteiten, uitgegeven naar aanleiding van jubilea of andere bijzondere gebeurtenissen, en uit gedenk- en prijspenningen, uitgereikt aan hoogleraren. Daarnaast zijn er toegangspenningen voor de Hortus Medicus.

Dates

  • 1629-heden
  • Majority of material found within 1820-2001

Creator

Language of Materials

Niet van toepassing

Conditions Governing Access

Voor raadpleging is een bezoekers- of lenerspas van de Universiteitsbibliotheek Amsterdam vereist.

Conditions Governing Use

Bij raadpleging is het Reglement voor de gebruikers van de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam van toepassing. Reproductie en reproductierechtvergoedingen conform de Tarieven en Diensten Universiteit van Amsterdam.

Het materiaal in deze collectie wordt uitsluitend ter inzage gegeven.

Biographical / Historical

In 1632 werd er in Amsterdam een plaatselijke instelling voor hoger onderwijs opgericht, het zogenaamde Athenaeum Illustre. Het was geen universiteit – men kon er niet promoveren –, maar wel een goede vooropleiding. De studie werd vervolgens afgerond aan een universiteit. De eerste hoogleraren in Amsterdam, beide afkomstig van de Leidse universiteit, waren van hoog niveau: de hoogleraar in de geschiedenis Gerardus Johannes Vossius en de hoogleraar in de wijsbegeerte Caspar Barlaeus.

Amsterdam kende naast het Athenaeum verscheidene andere, meer praktijkgerichte opleidingen. In de eerste plaats was er het Collegium Chirurgicum, dat al vóór 1632 opleidingen verzorgde voor chirurgijns. Een van de beroemdste chirurgijns was ongetwijfeld Nicolaas Tulp. Daarnaast waren er enkele kerkelijke opleidingen – voor Remonstranten vanaf 1634 en voor Doopsgezinden vanaf 1681 – die hier onder andere gevestigd waren vanwege de grote geestelijke vrijheid in de stad. Studenten van deze instellingen volgden soms colleges aan het Athenaeum Illustre.

In de 17de en 18de eeuw leidde het Athenaeum een wisselvallig bestaan. In de 19de eeuw werd het belang van de instelling groter. In 1815 werd de taak van het Athenaeum Illustre wettelijk vastgelegd als "het ten minste gedeeltelijk vervangen van de hoogescholen en van het akademisch onderwijs ten behoeve van die jongelieden, welke door hunne omstandigheden verhinderd worden, den tijd, tot eene akademische loopbaan noodzakelijk, geheel aan eene der hoogescholen door te brengen". Daarnaast verzorgde het Athenaeum vanaf 1800 lessen ten behoeve van niet-universitaire beroepsopleidingen, in het bijzonder aan apothekers- en heelmeestersleerlingen. Nieuwe opleidingen waarmee werd samengewerkt, waren het in 1816 opgerichte Evangelisch-Luthers Seminarium en de Klinische School, die in 1828 de taak overnam van het in 1798 opgeheven Collegium Chirurgicum.

In 1877 werd het Athenaeum verheven tot Universiteit van Amsterdam. Voor het eerst konden studenten in Amsterdam promoveren. Een tweede bloei zette in. Zeker op het gebied van de bètawetenschappen telde de Universiteit van Amsterdam vele grootheden onder haar gelederen, onder wie enkele Nobelprijswinnaars, zoals Jacobus Henricus van 't Hoff (1901), Pieter Zeeman (1902) en Johannes Diderik van der Waals (1910). Tobias Asser won de Nobelprijs voor de vrede (1911).

Dankzij haar gemeentelijke status kon de Universiteit van Amsterdam eerder dan de rijksuniversiteiten worden uitgebreid met een economische faculteit (1922) en een politiek-sociale faculteit (1947). Met ingang van 1961 nam de rijksoverheid de financiering van de gemeente over en werd het benoemingsrecht van de hoogleraren bij het College van Curatoren gelegd. De invloed van de gemeente bleef aanwezig tot 1971. Toen werd het benoemingsrecht overgenomen door het College van Bestuur, waarin de gemeente niet meer vertegenwoordigd was.

Extent

ca. 520 items

Abstract in Dutch

De collectie bestaat uit penningen met afbeeldingen van hoogleraren, verbonden aan het Athenaeum Illustre (1632), aan de Universiteit van Amsterdam (1877) of aan een andere instelling van hoger onderwijs in Amsterdam, uit gelegenheidspenningen van diverse universiteiten en uit prijspenningen voor hoogleraren en toegangspenningen voor de Hortus Medicus.

Abstract in English

The collection consists of medals of professors of the University of Amsterdam (1877), of its predecessor the Athenaeum Illustre (1632) and of professors of other educational institutes in Amsterdam. Besides this, there are anniversary and other commemorative medals of various universities, awards for professors in the form of medals and entrance tokens to the Hortus Botanicus.

Physical Location

Allard Pierson, Universiteit van Amsterdam

Other Finding Aids

  1. Catalogus van de Universiteit van Amsterdam.
  2. E. van Scheepen. Universiteit op de penning. Penningen van Athenaeum Illustre en Universiteit van Amsterdam 1632-1992. Amsterdam, 1992.

Custodial History

Een klein deel van de collectie is bijeengebracht door het geschiedkundig dispuutgezelschap C.L.I.O. Dit studentengezelschap werd in 1882 opgericht en stelde zich ten doel alles te verzamelen dat betrekking had op de geschiedenis van het hoger onderwijs in Amsterdam, in de ruimste zin van het woord. Het dispuut werd in 1916 opgeheven; de verzameling bleef achter op de zolders van het universiteitsgebouw.

De overige objecten zijn later bijeengebracht door de Universiteit van Amsterdam. De geschiedenis van de afzonderlijke stukken voorafgaand aan de verwerving is – voor zover bekend – per item vastgelegd.

Immediate Source of Acquisition

In 1923 werd de Historische Commissie van de Universiteit van Amsterdam opgericht met het doel de historische verzameling van het studentengezelschap C.L.I.O. te beheren en uit te breiden. Vanaf dat moment werden er penningen verzameld. Informatie over de verwerving van de afzonderlijke stukken is per item vastgelegd.

Accruals

De collectie wordt incidenteel aangevuld.

Related Materials

Er bevinden zich penningen in de archieven van enkele letterkundigen en verzamelaars en vertegenwoordigers van belangrijke bewegingen, zoals het Réveil , in de Bibliotheek van het Boekenvak en in de collectie van het Vondel Museum.

Bibliography

  • E. van Scheepen. Universiteit op de penning. Penningen van Athenaeum Illustre en Universiteit van Amsterdam 1632-1992. Amsterdam, 1992.

General

De collectie kan online worden aangevraagd bij de collectiebeheerder.

Processing Information

De collectie is volledig ontsloten.

Title
Beschrijving van de collectie penningen van de Universiteit van Amsterdam (1629-heden)
Author
Marike van Roon
Date
2011
Description rules
International Standard for Archival Description - General
Language of description
Dutch; Flemish
Script of description
Latin
Language of description note
Nederlands

Repository Details

Part of the Allard Pierson Repository

Contact:
Oude Turfmarkt 127-129
Amsterdam 1012 GC Nederland