Scope and Contents
Het archief bestaat uit handgeschreven versies en drukproeven met aantekeningen van een aantal van zijn romans, verhalen, toneelwerken en artikelen. De hieraan ten grondslag liggende documentatie, bestaande uit vele aantekeningen, knipsels en afbeeldingen, zijn ook in het archief bewaard gebleven. Verder zijn er, naast typoscripten van zijn radiolezingen voor AVRO boekenhalfuur tussen 1930 en 1950, ook gedichten op losse bladen en mappen met tekeningen, correspondentie met en contracten van uitgeverijen, knipsels van recensies en enkele brieven van lezers. Ook zijn er stukken omtrent de viering van zijn 65ste verjaardag en de huldiging van zijn schrijverschap. De 23 dagboeken die lopen vanaf 1909 tot zijn overlijden in 1954 vormen een belangrijk deel van het archief. Ten slotte zijn er ingekomen brieven, onder andere met betrekking tot zijn pogingen in 1943 om op de 'lijst-Van Dam' geplaatst te worden, waardoor hij aan deportatie dacht te kunnen ontkomen. Aan het archief is correspondentie toegevoegd van familieleden en vrienden naar aanleiding van zijn overlijden en betreffende zijn nalatenschap.
Dates
- 1905-1959
Creator
- Goudsmit, Sam, 1884-1954 (Person)
Language of Materials
Nederlands, Hebreeuws en Engels
Conditions Governing Access
Het archief is beperkt toegankelijk voor onderzoek: voor raadpleging is toestemming vereist van de collectiebeheerder.
Conditions Governing Use
Bij raadpleging is het Reglement voor de gebruikers van de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam van toepassing. Reproductie en reproductierechtvergoedingen conform de Tarieven en Diensten Universiteit van Amsterdam.
Het materiaal wordt alleen ter inzage gegeven.
Biographical / Historical
Sam (Samuel) Goudsmit werd op 29 januari 1884 in Kampen geboren. Doordat het gezin waarin hij opgroeide arm was, moest Goudsmit al op zijn veertiende gaan werken, eerst als kappersleerling, vervolgens in de steenkolenhandel. Later werd hij ambtenaar bij het bevolkingsregister in Amsterdam. Daarnaast ontwikkelde hij zich tot schrijver. In 1904 publiceerde hij zijn debuut, een kort verhaal getiteld Jehoedim
in het tijdschrift Groot Nederland. Tot 1918 publiceerde hij zes naturalistische romans, waaronder Dievenschool in 1905, Zoekenden in 1907 en Persoonlijkheid in 1908. In 1911 verscheen ook zijn toneelstuk Het verdrag: toneelspel in drie bedrijven.
In 1909 trouwde Goudsmit met Frederika Hart, maar dit huwelijk hield niet lang stand. In 1917 trouwde hij met Judith van der Bokke. Uit beide huwelijken werd een zoon geboren. Een van deze zoons, Herman, werd tijdens de Tweede Wereldoorlog omgebracht in Auschwitz. Het verdriet over de dood van zijn zoon Herman maakte van Goudsmit een verbitterd man.
Grote erkenning kreeg Goudsmit vooral voor zijn latere historische romans. Hierin beschreef Goudsmit vooral het leven van arme joden zoals in Jankef's jongste, dat in 1929 bij Querido uitkwam, en Jankef's oude sleutel in 1930 eveneens verschenen bij Querido. Goudsmits aandacht ging vooral uit naar de joodse gemeenschappen in de Middeleeuwen. Zijn roman Simcha, de knaap uit Worms uit 1936 is gesitueerd in het Rijnland aan de vooravond van de eerste kruistocht (1096-1099). Goudsmit ontleende zijn materiaal vooral aan de Mainzer Kronik, waarin de pogroms in het Rijnland beschreven zijn. Uit het archief blijkt hoe uitgebreid Goudsmit zich voor de roman documenteerde. Na de Tweede Wereldoorlog, in 1952, verscheen De gouden kroon van Beieren, een vervolg op Simcha. Deze roman vond weinig weerklank. Goudsmit publiceerde in tal van tijdschriften.
Zowel uit zijn romans als uit zijn dagboeken blijkt dat Sam Goudsmit zichzelf vooral jood, Nederlander en socialist voelde. Hij sloot zich aan bij de Jiddisje Arbeiter-Verein Sch. Anski, een culturele club van Oost-Europese immigranten in Nederland. In deze linkse groepering verbreedde Goudsmit zijn kennis van de joodse cultuur en zijn kennis van het Jiddisj. De Tweede Wereldoorlog wist Sam Goudsmit te overleven door onder te duiken.
Sam Goudsmit was in Nederland een bekend schrijver. In 1949 werd hij ter gelegenheid van zijn vijfenzestigste verjaardag door zijn literaire vrienden en het lezerspubliek gehuldigd in het Amsterdamse Parkhotel. Goudsmit overleed in Amsterdam op 23 januari 1954.
Extent
2.2 meter
Abstract in Dutch
De bekende Nederlandse schrijver Sam Goudsmit (Kampen 1884 - Amsterdam 1954) publiceerde tussen 1904 en 1918 zes naturalistische romans en een toneelstuk. Zijn historische romans, gepubliceerd tussen 1929 en 1936, werden zeer gewaardeerd. Na 1945 vond Goudsmits werk weinig weerklank. Het verdriet over het verlies van zijn in Auschwitz omgebrachte zoon Herman maakte Goudsmit tot een verbitterd man, hetgeen zijn werk beïnvloedde. Van 1909 tot zijn dood hield Goudsmit een dagboek bij, ook in zijn onderduikperiode tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het archief van Sam Goudsmit omvat zijn literaire nalatenschap in de vorm van handgeschreven en gedrukte versies van zijn romans en het door hem verzamelde onderzoeksmateriaal dat aan zijn romans ten grondslag lag. Van belang zijn daarnaast zijn dagboeken. Het archief bevat verder onder andere aantekeningen, gedichten, correspondentie en materiaal betreffende zijn nalatenschap dat aan het archief is toegevoegd.
Abstract in English
Sam Goudsmit (Kampen 1884 - Amsterdam 1954), the well-known Dutch writer, published six naturalist novels and a play between 1904 and 1918. His historical novels, published between 1929 and 1936, were highly acclaimed, although the work he produced after 1945 met with a poor response. His grief at the loss of his son Herman, who was killed at Auschwitz, had made Goudsmit a bitter man, and this had an impact on his work. From 1909 until his death, Goudsmit kept a diary. It also covered the period spent in hiding during the Second World War. The archive of Sam Goudsmit contains his literary legacy in the form of handwritten and printed versions of his novels, as well as the research material he collected and on which his novels were based. His diaries form another important component of the collection. In addition, the archive contains notes, poems, correspondence and material relating to his estate, which has been added to the archive.
Arrangement
Het archief is voorlopig geordend naar het literaire werk.
Physical Location
Allard Pierson, Universiteit van Amsterdam
Custodial History
Vlak na Goudsmits dood is door Leo Fuks, Eva Tas en Theun de Vries een overzicht gemaakt van zijn literaire nalatenschap, dat aan het archief is toegevoegd. Bij de schenking van Goudsmits archief aan de Bibliotheca Rosenthaliana is daaraan materiaal toegevoegd waaronder correspondentie, contracten met uitgevers en stukken betreffende zijn jubileum.
Immediate Source of Acquisition
De zoon van Sam Goudsmit heeft het archief van zijn vader in 1978 geschonken aan de Bibliotheca Rosenthaliana, die onderdeel uitmaakt van de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam.
Appraisal
Het archief is van belang voor het onderzoek naar het schrijverschap van Sam Goudsmit. De dagboeken van Goudsmit zijn verder van belang voor de geschiedenis van de Nederlandse joden in de periode voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. In het bijzonder de moeizame terugkeer van de joodse overlevenden in de Nederlandse samenleving wordt in de dagboeken belicht.
Accruals
Het archief is compleet overgedragen; aanvullingen zijn niet te verwachten.
Existence and Location of Copies
Het archief is deels gedigitaliseerd en raadpleegbaar via Het Geheugen van Nederland (Collectie van Erfgoed van de oorlog) (geraadpleegd op 02-03-2011).
Separated Materials
In het Letterkundig Museum in Den Haag bevinden zich handschriften en archivalia van Sam Goudsmit.
Bibliography
Fragmenten uit het dagboek van Sam Goudsmit 6 april 1945 tot 13 februari 1946
. In: Studia Rosenthaliana 4 (1970), nr. 2, p. 232-242.
. Goudsmit, Samuel
. In: Joden in Nederland in de twintigste eeuw. Utrecht, 2007, p. 111-112.
. - Memorboek. Platenatlas van het leven der Joden in Nederland van de middeleeuwen tot 1940. Baarn, 1974, p. 719, 736. .
Joodse schrijvers
. In: Verzameld werk, deel 6. Amsterdam, 1950, p. 157-163.
. - H.P. van den Aardweg (red.) Persoonlijkheden in het Koninkrijk der Nederlanden in woord en beeld. Nederlanders en hun werk. Amsterdam, 1938, p. 548.
General
De collectie kan online worden aangevraagd bij de collectiebeheerder.
Processing Information
Het archief is niet geïnventariseerd.
In 2010 zijn de dagboeken uit de periode 1940-1949 gedigitaliseerd, binnen het programma Erfgoed van de Oorlog (een initiatief van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport).
Deze archiefbeschrijving is tot stand gekomen in het kader van het project Online inventarissen van Nederlands-Joodse archiefcollecties. Het project is uitgevoerd in samenwerking met het Menasseh ben Israel Instituut voor joodse studies. In het kader van dit project is het archief in 2011 passief geconserveerd.
- Archives
- Authors
- Diaries
- Goudsmit, Sam, 1884-1954
- Graphic novels
- Historical fiction
- Historische romans
- Jews
- Joden
- Manuscripts
- Nederland
- Netherlands
- Schrijvers
- Short stories
- Tweede Wereldoorlog
- Typoscripten (vorm)
- Typoscripts (form)
- World War (1939-1945)
- archieven (collecties)
- dagboeken
- korte verhalen
- manuscripten
- personal papers
- persoonlijke documenten
- romans
- Title
- Beschrijving van het archief van Sam Goudsmit (1905-1959)
- Author
- R. Boertjens en C.T. Fruchaud, 2009
- Date
- 2011
- Description rules
- Describing Archives: A Content Standard
- Language of description
- Dutch; Flemish
- Script of description
- Latin
- Language of description note
- Nederlands
Repository Details
Part of the Allard Pierson Repository
Oude Turfmarkt 127-129
Amsterdam 1012 GC Nederland