Skip to main content

Bibliotheek van het Nutsseminarium voor Pedagogiek

 Collection
Identifier: UBA27

Scope and Contents

In 1927 verscheen van de open opgestelde werken een catalogus. De hoofdstukkenindeling daarvan geeft globaal het profiel van de hele verzameling. Het gaat over opvoedkunde, schoolwezen, schoolorganisatie en geschiedenis. Opvallend is het accent op psychologie, dat bijna 20% van het totaal omvat en bovendien op een prominente plaats in de inhoudsopgave staat. Vanuit Kohnstamms standpunt was dat begrijpelijk: hij zag een nauwe samenhang tussen enerzijds pedagogiek en anderzijds psychologie en wijsbegeerte. Wijsbegeerteboeken ontbreken, omdat ze geleend konden worden van de buren; de filosofen waren in hetzelfde pand gehuisvest als het NP. Een ander accent in de collectie is didactiek, zo'n 30% van het totaal.

De ruim 2500 boeken zijn merendeels van na 1910 en zijn voornamelijk gericht op het lager onderwijs. Ook vreemdtalige publicaties zijn goed vertegenwoordigd.

Dates

  • 1919-1926

Creator

Language of Materials

Nederlands, Duits, Frans en Engels

Conditions Governing Access

Voor raadpleging is een bezoekers- of lenerspas van de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam vereist.

Conditions Governing Use

Bij raadpleging is het Reglement voor de gebruikers van de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam van toepassing. Reproductie en reproductierechtvergoedingen conform de Tarieven en Diensten Universiteit van Amsterdam.

Het materiaal wordt alleen ter inzage gegeven.

Biographical / Historical

Onderzoek van opvoeding en onderwijs stond in het begin van de twintigste eeuw nog in de kinderschoenen. Een belangrijke impuls tot de ontwikkeling ervan was het initiatief van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen (Amsterdam/Edam, 1784-heden) om het Nutsseminarium voor Paedagogiek (NP) op te richten. Reeds in 1914 besloot de Maatschappij dat er een centrum moest komen waar dit onderzoek op wetenschappelijke wijze kon plaatsvinden. Nog een andere taak wachtte zo'n centrum. Het middelbaar onderwijs groeide snel, maar een deugdelijke opleiding voor leraren ontbrak. Daarin moest het NP voorzien. De Maatschappij onderhandelde succesvol met de gemeente Amsterdam over een buitengewone leerstoel pedagogiek aan de toen nog gemeentelijke Universiteit van Amsterdam. In 1919 ging het NP van start, met als hoogleraar-directeur Ph.A. Kohnstamm.

Vanaf 1970 werd het onderzoekwerk van het NP voorgezet door de in 1969 opgerichte 'Stichting Kohnstamm Instituut voor Onderwijsresearch van de Universiteit van Amsterdam'. De opleidingen werden in 1971 overgenomen door de 'Stichting Nutsseminarium aan de Universiteit van Amsterdam'.

Extent

ca. 3000 items

Abstract in Dutch

Het Nutsseminarium voor Pedagogiek werd in 1919 opgericht door de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen om wetenschappelijk onderzoek te doen naar het lager en middelbaar onderwijs in Nederland. Een andere doelstelling was leraren op te leiden voor het middelbaar onderwijs. De bibliotheek van het Nutsseminarium werd gevormd tussen 1919 en 1926. In 1926 werd de collectie – zo'n 3000 boeken en een beperkt aantal tijdschriften – overgebracht naar de Universiteitsbibliotheek. Er is literatuur te vinden over opvoedkunde, schoolwezen en de geschiedenis ervan, schoolorganisatie en vooral didactiek en psychologie. De boeken zijn merendeels van na 1910 en zijn voornamelijk gericht op het lager onderwijs. Ook vreemdtalige publicaties zijn goed vertegenwoordigd.

Abstract in English

The 'Nutsseminarium voor Pedagogiek', an institution for academic research into primary and secondary education in the Netherlands, was founded in 1919. The institution also aimed to train teachers for secondary education. The library of the institution was formed between 1919 and 1926 and consists of approximately 3000 books and several journals. In 1926 the collection was moved to the University Library. The library covers pedagogy and the educational system and its history and organization, in particular didactics and psychology. Most books focus on primary education. A fair number of publications is in a foreign language.

Physical Location

Allard Pierson, Universiteit van Amsterdam

Other Finding Aids

  1. Catalogus van boeken toebehoorende aan het Nutsseminarium voor Paedagogiek. Amsterdam: Universiteitsbibliotheek Amsterdam, 1927.

Custodial History

Kohnstamm zag scherp het belang van een goede bibliotheek en leidde de totstandkoming ervan. In 1921 noteerde hij als laatste van de drie doelstellingen van het NP, naast onderwijs en onderzoek, 'het verschaffen van de noodige hulpmiddelen voor de studie der paedagogiek, daaronder in de eerste plaats een bibliotheek en leeszaal' (Kohnstamm 1921, p. 105).

In hetzelfde artikel toonde hij zich optimistisch over de realisering: de Maatschappij stelde er ruime geldmiddelen voor beschikbaar en de huisvesting in de Agnietenkapel was in orde. Dat was in 1921.

Tussen 1919 en 1926 werd een bibliotheek opgebouwd van zo'n 3000 werken, met relatief veel aandacht voor psychologie en didactiek.

Immediate Source of Acquisition

In 1925 sloot de Maatschappij een bruikleenovereenkomst met de Universiteitsbibliotheek, die opvalt door het feit dat alleen boeken in bruikleen worden gegeven.Tijdschriften en vervolgwerken werden geschonken. De Universiteitsbibliotheek werd geacht de collectie bij te houden voor ongeveer 100 gulden per jaar.

Appraisal

Het NP was de eerste instelling in Nederland die zich bezighield met wetenschappelijk onderzoek van het onderwijs. De collectie weerspiegelt deze activiteit.

Accruals

De collectie is compleet overgedragen, aanvullingen zijn niet te verwachten.

Related Materials

In de Universiteitsbibliotheek zijn drie verwante collecties:

  1. De Paedagogische Bibliotheek werd in 1867 opgericht door het Nederlandsch Onderwijzers-Genootschap (NOG) en in 1882 in bruikleen gegeven. De collectie omvat 19.000 boeken – voornamelijk schoolboeken voor lager en middelbaar onderwijs – en 300 tijdschriftabonnementen. Het laatste supplement op de catalogus verscheen in 1908. De hele collectie is beschikbaar via de Catalogus van de Universiteit van Amsterdam.
  2. De collectie van het Nederlandsch Schoolmuseum startte in 1877 met als doel nieuwe leer- en hulpmiddelen voor het onderwijs te verzamelen en beschikbaar te stellen. De collectie telt 90.000 banden uit de periode 1600-2000, waarvan 12.000 uit de negentiende eeuw. Circa 40% van het geheel betreft schoolboeken voor lager en middelbaar onderwijs, vooral Nederlandse drukken. Verder zijn er boeken te vinden over pedagogiek, psychologie en didactiek. Ook is er een groot aantal kinderboeken opgenomen, naast tijdschriften en een verzameling (wand)platen.
  3. De Bibliotheek van de ABOP werd in 1974 geschonken en omvat ruim 10.000 boeken en rapporten, die vooral gaan over lager en middelbaar onderwijs. Van alle discussies over onderwijsaangelegenheden tijdens de eerste decennia na de Tweede Wereldoorlog is hier de neerslag te vinden. De collectie heeft een eigen alfabetische en systematische fichecatalogus en is niet ingevoerd in de Catalogus van de Universiteit van Amsterdam.

Bibliography

  • N. Deen. Een halve eeuw onderwijsresearch in Nederland. Het Nutsseminarium voor Pedagogiek aan de Universiteit van Amsterdam, 1919-1969. Groningen, 1969.
  • Ph.J. Idenburg. Het Nutsseminarium als centrum van opleiding en onderzoek. In: Pedagogische Studiën 35 (1958), p. 258-267.
  • J. Kingma. Opvoeding en onderwijs. In: Catalogus Catalogorum ad collectiones Bibliothecae Universitatis Amstelodamensis pertinens. Amsterdam: Universiteitsbibliotheek, 1982, p. 122-123.
  • Ph.A. Kohnstamm. Het Nutsseminarium voor Paedagogiek. In: De Agnietenkapel. Gedenkboek naar aanleiding van de restauratie van de voormalige Agnietenschool en de ingebruikneming van het gerestaureerde gebouw door de Universiteit van Amsterdam. Amsterdam, 1921, p. 103-109.
  • E. Mulder. Beginsel en beroep. Pedagogiek aan de universiteit in Nederland, 1900-1940. [Z.p.], 1989.

General

Alle boeken in deze collectie kunnen worden aangevraagd met behulp van de Catalogus van de Universiteit van Amsterdam.

Processing Information

In januari 1926 verhuisde de bibliotheek van de Agnietenkapel naar de Universiteitsbibliotheek. In de bruikleenovereenkomst was vastgelegd dat minder gebruikte boeken (tweederde deel, ca. 1700 banden) in het magazijn geplaatst werden en dat de overige in open opstelling kwamen. De laatste categorie omvatte het 'belangrijkste en nieuwste deel', zo'n 850 banden. De plaats hiervoor werd de P-Leeszaal (psychologie, pedagogiek, philosophie). Van deze boeken op zaal verscheen in 1927 een catalogus. Eerstverantwoordelijke voor de collectie was de filosoof C.A. Steenbergen. Hij schafte ook nieuwe literatuur aan die paste in het collectieprofiel, al is niet meer op itemniveau te achterhalen om welke literatuur het ging en hoe deze was gefinancierd. Zo bleef het een bijdetijdse bibliotheek, die bezocht werd door (MO-)studenten, medewerkers van het NP en overige geïnteresseerden in pedagogiek. Door een interne reorganisatie kwam er in 1985 een einde aan het bestaan van deze P-Leeszaal.

Title
Inventaris van de Bibliotheek van het Nutsseminarium voor Pedagogiek (1919-1926)
Author
R. Jansma
Date
2006
Description rules
Describing Archives: A Content Standard
Language of description
Dutch; Flemish
Script of description
Latin
Language of description note
Nederlands

Repository Details

Part of the Allard Pierson Repository

Contact:
Oude Turfmarkt 127-129
Amsterdam 1012 GC Nederland