Scope and Contents
De collectie bestaat uit boeken, overdrukken en losse publicaties van bescheiden omvang (redes, dissertaties, brochures) die De Man in de loop van zijn leven heeft verworven, hetzij door aankoop, hetzij door schenking (in ruil voor overdrukken van zijn eigen publicaties). Ook zijn overdrukken van zijn eigen publicaties aanwezig.
De publicaties gaan voornamelijk over crustaceeën en nematoden. Een klein deel betreft andere groepen uit het dierenrijk en algemeen-biologische onderwerpen waaronder het Darwinisme en paleontologie. Ook zijn er publicaties over filosofie en politiek.
Dates
- 1775-1929
- Majority of material found within ca. 1870-1929
Creator
Language of Materials
Diverse talen, waaronder Nederlands, Engels, Frans en Duits
Conditions Governing Access
De collectie is toegankelijk voor onderzoek.
Conditions Governing Use
Bij raadpleging is het Reglement voor de gebruikers van de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam van toepassing. Reproductie en reproductierechtvergoedingen conform de Tarieven en Diensten Universiteit van Amsterdam.
Het materiaal wordt alleen ter inzage gegeven.
Biographical / Historical
Johannes Govertus (roepnaam Jan) de Man (2 mei 1850 te Middelburg - 9 jan. 1930 te Middelburg) was een zoon en kleinzoon van een medicus. Gezien het zwakke zenuwgestel dat hij als kind vertoonde moedigde zijn vader hem niet aan de familietraditie voort te zetten. Al jong raakte De Man geïnteresseerd in de natuur en in 1868 ging hij in Leiden Wis- en Natuurkunde studeren met philosophia naturalis (plantkunde, dierkunde en geologie) als afstudeerrichting. Als voorbereiding op zijn promotie werkt hij in 1872 in een laboratorium in Leipzig. Hier maakte hij kennis met de studie van de nematoden (rondwormen), een nog weinig bestudeerde groep. Zijn onderzoek voltooide hij niet; hij promoveerde in 1873 in Leiden op Vergelijkende myologische en neurologische studiën over amphibiën en vogels.
In 1872 werd hij benoemd tot eerste assistent invertebraten (ongewervelden) aan het Rijksmuseum van Natuurlijke Historie in Leiden; in 1875 werd hij daar conservator. Hij legde zich opnieuw toe op de nematoden en publiceerde in 1876 daarover een monografie. Daarmee is hij de stichter van de nematologie in Nederland. Tegelijkertijd kreeg hij belangstelling voor crustaceeën (kreeftachtigen), in het bijzonder de orden Decapoda (tienpootkreeften) en Stomatopoda (bidsprinkhaankreeften). Zijn eerste publicatie hierover verscheen in 1879. De directeur van het Rijksmuseum, Hermann Schlegel, dwong hem tevens aandacht te besteden aan andere groepen waardoor de verhouding verslechterde. De Man raakte overspannen, ging met ziekteverlof terug naar zijn ouders en nam in 1883 ontslag. De rijkdom van zijn ouders maakte dat hij zonder dienstbetrekking kon leven. In 1893 verhuisde hij naar Yerseke waar zijn vader een huis had laten bouwen.
De rest van zijn leven wijdde De Man aan de beschrijving en classificatie van nematoden en crustaceeën. Hij bouwde een indrukwekkende collectie preparaten en een uitgebreide bibliotheek op. Eigenlijk creëerde hij zijn eigen onderzoeksinstituut. Onderzoekers en musea wereldwijd vroegen zijn hulp bij het determineren van soorten, het herzien van hun collecties en het bewerken van materiaal verzameld tijdens expedities. Tot dat laatste behoorde de enorme hoeveelheid materiaal verzameld tijdens de ‘Siboga expeditie’ in 1899-1900 in de wateren rond Nederlands-Indië onder leiding van Max Weber, hoogleraar zoölogie aan de Universiteit van Amsterdam. De Man werkte eraan van 1904 tot 1928.
De Man was nogal schuw van aard en voelde zich oncomfortabel in groepen mensen. Tegelijkertijd reisde hij graag, vrijwel jaarlijks naar het buitenland, vaak in gezelschap van vrienden en hij bezocht dan ook steeds collega’s.
De bibliografie van De Man telt 181 titels, merendeels door hemzelf voorzien van zeer nauwkeurige tekeningen. Voor de crustaceeën beschreef hij 30 geslachten en 523 nieuwe soorten, voor de nematoden acht nieuwe families, 61 geslachten en 239 soorten. Hij wordt hiervoor nog steeds gewaardeerd.
Extent
10 meter
44 items
Abstract in Dutch
J.G. de Man (1850-1930) was een Nederlandse bioloog die zijn leven wijdde aan de taxonomie van crustaceeën en nematoden. Hij beschreef honderden nieuwe geslachten en soorten in 181 artikelen en monografieën, veelal voorzien van door hem zelf vervaardigde (zeer nauwkeurige) tekeningen. Zijn werk is nog steeds van waarde. De collectie bestaat uit boeken, overdrukken en losse publicaties van bescheiden omvang (redes, dissertaties, brochures) die De Man in de loop van zijn leven heeft verworven, hetzij door aankoop, hetzij door schenking. Hij gebruikte deze bij zijn taxonomische werk. De publicaties gaan voornamelijk over crustaceeën en nematoden. Een klein deel betreft andere groepen uit het dierenrijk en algemeen-biologische onderwerpen. Ook zijn er publicaties over filosofie en politiek. Zij laat daarmee zien wat de bronnen waren die De Man gebruikte voor zijn werk met de twee groepen waarin hij zich specialiseerde en voor welke onderwerpen hij verder belangstelling had.
Abstract in English
J.G. de Man (1850-1930) was a Dutch biologist who spent his life working on the taxonomy of crustaceans and nematodes. He described hundreds of new genera and species in 181 articles and monographs, often illustrated with (highly accurate) drawings by his own hand. His work is still important. The collection consists of books, offprints and separate smaller publications such as speeches, dissertations and brochures, either bought by De Man or donated to him in the course of the years. He used this material for his taxonomic work. The publications mainly deal with crustaceans and nematodes. A small part is concerned with other animal groups and general biological subjects. Works on philosophy and politics are also featured. It illustrates which sources De Man used for his work on the two groups of animals he specialized in and the other subjects that had his interest.
Arrangement
De oude dozen waarin de overdrukken en losse publicaties van bescheiden omvang waren verpakt, waren genummerd 1 t/m 100. Daarnaast waren er oude dozen van groter formaat genummerd 281M 1 t/m 26. Van de eerste reeks is de inhoud van de dozen 84 t/m 86 en 91 t/m 100 omgepakt in nieuwe zuurvrije dozen. Van de tweede reeks is, uitgezonderd de dozen 10 en 11, de inhoud van alle oude dozen omgepakt in nieuwe zuurvrije dozen. De meeste oude dozen dragen op de rug een opschrift met de inhoud; een eventueel aanwezig opschrift op de herpakte dozen is niet overgenomen op de nieuwe etiketten. Opschriften die identiek zijn of op elkaar aansluiten zijn verspreid over de collectie te vinden; voor de nummering is dus niet de oorspronkelijke volgorde van de dozen aangehouden. Binnen elke doos zijn de publicaties genummerd vanaf nummer 1.
Veel dozen bevatten een door De Man geschreven inhoudsopgave. De publicaties zijn echter niet genummerd in de volgorde daarvan. Enkele publicaties ontbreken; dit is in een aantal gevallen genoteerd in de binnenzijde van de doos.
De boeken bevinden zich voor een deel in de Artis Bibliotheek en voor een deel in het depot van het Allard Pierson. Van 44 titels die zijn opgenomen in de catalogus van de Universiteitsbibliotheek Amsterdam wordt vermeld dat deze behoren tot de collectie van De Man. Het totaal aantal titels dat uit zijn bezit afkomstig is en dat in de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam aanwezig is, is niet bekend.
Physical Location
Allard Pierson, Universiteit van Amsterdam
Other Finding Aids
- Catalogus van de Universiteit van Amsterdam.
- Overdrukken-fichecatalogus van de Artis Bibliotheek.
- ‘Catalogus mijner bibliotheek’ uit 1929-1930 (aanwezig in het Archief van J.G. de Man)
Custodial History
De collectie is door De Man tijdens zijn leven gevormd en door hem zelf steeds bewaard. Aan het eind van zijn leven is hij boeken en overdrukken gaan verkopen en weggeven. Het is niet bekend wat daarvan de omvang is geweest. Vier dozen van een afwijkend formaat bevatten overdrukken van eigen publicaties van De Man over crustaceeën. Deze dragen het stempel van het Zoölogisch Museum en zijn gecatalogiseerd in december 1952. Zij zijn mogelijk in 2011 overgebracht uit de bibliotheek van het Instituut voor Taxonomische Zoölogie naar de Artis Bibliotheek.
Immediate Source of Acquisition
Vlak voor zijn dood schonk De Man, op aanraden van Max Weber, emeritus-hoogleraar zoölogie aan de Universiteit van Amsterdam, vrijwel zijn gehele collectie preparaten aan het Zoölogisch Museum te Amsterdam. Zijn bibliotheek wilde hij aanvankelijk verkopen, maar schonk hij uiteindelijk eveneens aan het Museum; zij werd ondergebracht in de bibliotheek van het genootschap Natura Artis Magistra (in de praktijk de bibliotheek van het Zoölogisch Museum). Het is niet bekend hoeveel titels het betrof.
Appraisal
J.G. de Man (1850-1930) was een Nederlandse bioloog die zijn leven wijdde aan de taxonomie van crustaceeën en nematoden. Hij beschreef honderden nieuwe geslachten en soorten in 181 artikelen en monografieën, veelal voorzien van door hem zelf vervaardigde (zeer nauwkeurige) tekeningen. Zijn werk is nog steeds van waarde.
De Man gebruikte de collectie bij zijn taxonomische werk. Het laat zien over welke bronnen hij beschikte. De publicaties die de naam van de schenker (soms met opdracht) dragen geven een beeld van het internationale netwerk dat De Man onderhield. Ook laat de collectie zien waar De Man nog meer belangstelling voor had naast de twee groepen waarin hij zich specialiseerde.
Accruals
Er worden geen aanvullingen verwacht.
Separated Materials
Het archief van J.G. de Man bevindt zich voor het ene deel in:
Stadsarchief Amsterdam: Archief van de Universiteit van Amsterdam; Zoölogisch Museum en het Instituut voor Systematiek en Populatiebiologie 1877-2010 (toegangsno. 30843), inv. no. 6479-6506.
Het andere deel is in beheer bij het Allard Pierson: Archief van J.G. de Man.
Aantekeningen en tekeningen van nematoden bevinden zich in: Wageningen University and Research: Laboratory of Nematology.
Zijn collecties preparaten van crustaceeën, nematoden en vlinders bevinden zich voor het grootste deel in Naturalis Biodiversity Centre te Leiden, voor een klein deel in het Natuurmuseum te Rotterdam.
Zijn collectie pereparaten van insecten bevindt zich bij het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap van Wetenschappen.
Bibliography
- W.S.S. van Benthem Jutting, ‘Dr. Johannes Govertus de Man, Middelburg 2 mei 1850 - Middelburg 19 jan. 1930, een Zeeuwse zoöloog van internationale vermaardheid’, Biologisch Jaarboek Genootschap Dodonaea 18 (1951) 130-259
- Fleur van Groen, De deelcollectie overdrukken en brochures van de Artis Bibliotheek, Amsterdam nov. 2009 (intern rapport UvA - Artis Bibliotheek Reeks no. 2)
- L.B. Holthuis, Rijksmuseum van Natuurlijke Historie 1820-1958, Leiden 1995
- Gerrit Karssen, Life and work of Dr. Johannes Govertus de Man, a crustacea and nematoda specialist, Leiden 2006
Processing Information
Het grootste deel van de overdrukken en losse publicaties van bescheiden omvang bevindt zich in dozen waarin De Man ze waarschijnlijk zelf nog heeft verpakt. De publicaties in deze dozen zijn genummerd vanaf nummer 1. Onder deze signaturen zijn publicaties opgenomen in de overdrukken-fichecatalogus van de Artis Bibliotheek. Het is niet bekend of alle publicaties hierin zijn opgenomen. Veel dozen bevatten een door De Man geschreven inhoudsopgave en dragen op de rug een opschrift dat de inhoud weergeeft.
Het andere deel deel van de overdrukken en losse publicaties van bescheiden omvang is recent verpakt in nieuwe zuurvrije dozen.
De boeken zijn opgenomen in de catalogus van de Universiteitsbibliotheek Amsterdam.
- Title
- Beschrijving van de collectie J.G. de Man, 1775-1929
- Author
- E.J.A. Zevenhuizen
- Date
- 2022
- Description rules
- Describing Archives: A Content Standard
- Language of description
- Dutch; Flemish
- Script of description
- Latin
Repository Details
Part of the Allard Pierson Repository
Oude Turfmarkt 127-129
Amsterdam 1012 GC Nederland