Archief van Johannes van Dam

Johannes van Dam (1946-2013), Nederlands gastronoom, culinair schrijver, recensent en verzamelaar, werd in Amsterdam geboren als tweede zoon van Alfred van Dam (1914-1963), fabrikant van plastic luierbroekjes en komodedekjes en Margot Hirschberg (1918-2011), bedrijfsleider in de firma van haar echtgenoot. Op 16 jarige leeftijd, op 26 januari 1963, de familie woonde inmiddels in Oude Pekela, raakte Johannes van Dam met zijn vader en jongere zuster Ferina betrokken bij een auto-ongeluk, waarbij de familieauto te water raakte in het Pekelderdiep. Johannes wist hierbij zijn zus te redden, maar zijn vader overleefde het ongeluk niet. Moeder Margot en haar kinderen gingen, na deze aangrijpende gebeurtenis, terug naar Amsterdam. Nadat Johannes in 1965 was geslaagd voor zijn schoolexamen, ging hij medicijnen studeren aan de Universiteit van Amsterdam. Na drie maanden stopte hij met deze studie en begon hij met de studie psychologie, in navolging van zijn oudere broer Frits. Ook deze studie rondde hij echter niet af. Na diverse banen, waaronder barman, inpakker en vertaler van Engelse romans, opende hij in 1983 een boekhandel in kookboeken, De Kookboekhandel, in de Runstraat. Na zeven jaar stopte hij met de winkel en begon hij zijn loopbaan als culinair journalist. Zo werd hij een vaste medewerker van Het Parool en Elsevier, waarvoor hij zijn later zo beroemd geworden restaurantrecensies zou schrijven. Ook elders publiceerde hij over gastronomische onderwerpen, waaronder het Belgische dagblad De Morgen. Na de uitgaven van enkele culinair-literaire werken, waaronder Alles warm en De tafel van tien, verscheen in 2005 zijn magnum opus DedikkevanDam. Van dit omvangrijke naslagwerk, waarin ook recepten zijn opgenomen, werd in 2012 een bijgewerkte en aangevulde editie uitgebracht. Voorts was Van Dam een veelgevraagd spreker voor lezingen, symposia en radio en TV. Samen met culinair bibliograaf en boekenverzamelaar Joop Witteveen (1928-2016), werkte hij mee aan tentoonstellingen, waaronder Koks en keukenmeiden in 2005 bij de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam. Zijn wekelijkse recensies van restaurants voor Het Parool bewerkte hij tot de gids Lekker Amsterdam die van 1998 tot 2013 jaarlijks verscheen. Daarnaast was Johannes van Dam vanaf de jaren tachtig een verwoed boekenverzamelaar. Zijn verzameling bestond uit vele tienduizenden kookboeken en werken op het gebied van de gastronomische geschiedenis. In 1993 besloot Van Dam zijn omvangrijke collectie, samen met de culinaire boekenverzameling van Joop Witteveen en Bart Cuperus op papier onder te brengen in de door Van Dam en Witteveen en Cuperus opgerichte Stichting Gastronomische Bibliotheek (SGB). In 2005 werd door de drie leden van de Stichting besloten de omvangrijke collectie op termijn onder te brengen bij het de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam. Een eerste deel werd in 2008 overgedragen, een tweede deel van de collectie volgde in 2011. Het laatste en belangrijkste deel van de boekencollectie van Johannes van Dam werd in 2013 ondergebracht. In 2012 werd een internationale oeuvreprijs ingesteld die naar Johannes van Dam werd vernoemd. Deze prijs wordt ieder jaar door de Universiteit van Amsterdam uitgereikt tijdens het Amsterdam Symposium of the History of Food aan een persoon die zich bij een breed publiek op een zeer bijzondere wijze verdienstelijk heeft gemaakt voor het verspreiden van kennis van de internationale gastronomie. Naast zijn werk als journalist en verzamelaar was Van Dam ook actief in diverse comités ter bevordering van de leefbaarheid van de Amsterdamse Binnenstad, in het bijzonder het Spui en omgeving, de buurt waar hij tot aan zijn dood woonde. Johannes van Dam kampte vele jaren met zijn gezondheid. Uiteindelijk overleed hij na een lang ziekbed op zesenzestig-jarige leeftijd te Amsterdam op 18 september 2013.