Archief van de familie Covens

Archief familie Covens

De Amsterdamse uitgeverij Covens & Mortier (1685–1866) was in de achttiende en een groot deel van de negentiende eeuw de belangrijkste uitgever voor de commerciële cartografie in de Noordelijke Nederlanden. De firma vormde een samenwerking tussen de familie Covens en de familie Mortier, die op zakelijk en persoonlijk vlak nauw contact met elkaar onderhielden. De uitgeverij had een fonds van duizenden kaarten en een aantal atlassen. In totaal waren vijf opeenvolgende generaties van de familie Covens betrokken bij het bedrijf.

Beginjaren van de uitgeverij

Pieter Mortier (1661–1711) vestigde zich in 1685 te Amsterdam als boekverkoper en kunsthandelaar. Hij begon in 1690 met het uitgeven van kaarten en atlassen. Het bedrijf was erg succesvol en na het overlijden van Pieter Mortier in 1711 zette zijn weduwe Amelia ’s-Gravesande (1666–1719) de uitgeverij voort. Toen ook Amelia overleed, nam de broer van Pieter Mortier genaamd David Mortier (1673–1733?) de werkzaamheden op zich. Na enkele jaren raakten twee kinderen van Pieter Mortier betrokken bij het bedrijf, dit waren Agatha Amelia (1696–1722) en Cornelis Mortier (1699–1783). Agatha Amelia trouwde in 1721 met Johannes Covens (1697–1774), die ging samenwerken met Cornelis Mortier.

Covens & Mortier

In 1721 werd de uitgeverij onder de naam Covens & Mortier opgericht door Cornelis Mortier en Johannes Covens. Waar het bedrijf van Pieter Mortier ook uitgaven van boeken en muziekwerken verzorgde, specialiseerde Covens & Mortier zich in kaarten en atlassen. Johannes Covens jr. (1722–1794), de zoon van Johannes Covens, was ook werkzaam binnen de uitgeverswereld. Na het overlijden van zijn vader ging Johannes Covens jr. samenwerken met Cornelis Mortier en veranderde het impressum van de uitgeverij in ‘Covens & Mortier & Covens jr.’. Na het overlijden van Cornelis Mortier in 1783 veranderde het impressum nogmaals, deze keer in ‘C. Mortier & J. Covens & Zoon’. In 1787 kwam de zoon van Johannes Covens jr. genaamd Cornelis Covens (1764–1825) de uitgeverij versterken. De naam van het familiebedrijf werd toen veranderd in ‘J. Covens & Zoon’. Voor het eerst in ruim honderd jaar ontbrak de familienaam Mortier, maar dit veranderde in 1790. Toen verscheen de firma in een fondscatalogus als ‘Mortier, Covens et Fils’. Vanaf 1793 verscheen deze naam op de kaarten die bij de firma werden uitgegeven. Tot aan de opheffing van het bedrijf in 1866 werd deze naam gebruikt in zowel de Franse vorm als de Nederlandse vorm ‘Mortier, Covens & Zoon’.

Cornelis Covens en zoon

Veel materiaal in het archief is van de hand van Cornelis Covens. Onder zijn leiding was de uitgeverij zeer succesvol. Daarnaast getuigen de archiefstukken ervan dat hij maatschappelijk actief was en zich in intellectuele kringen bewoog. Sinds 1789 was hij lid van het intellectuele genootschap Felix Meritis. Mogelijk ontwierp Cornelis Covens in opdracht van het genootschap de hemelatlas waarvan het ontwerp zich in manuscript in dit archief bevindt. Van 1792 tot en met 1795 was Cornelis Covens directeur van het Departement der Natuurkunde bij Felix Meritis en tot aan zijn overlijden in 1825 bekleedde hij de functie van commissaris binnen het genootschap. Cornelis Covens trouwde met Margaretha Jacoba Costerus (1768-1836). Zij zette het uitgeversbedrijf voort na het overlijden van haar man in 1825. De inboedel en erfenis van het bedrijf werden verdeeld tussen Cornelis Covens’ zus Agatha Amelia (1755–1832) en Margaretha Jacoba Costerus en de kinderen. Cornelis Joannes Covens (1806–1890), zoon van Cornelis Covens, zette toen hij meerderjarig was de kaart- en boekhandel voort. In 1866 hief hij de uitgeverij op en werd de resterende inboedel verkocht. Cornelis Joannes’ zoon Jacobus Carel Joannes Covens (1842–1924) nam het bedrijf niet over.