Archief Letterproductie van Lettergieterij 'Amsterdam'
Scope and Contents
Dit archief beslaat 8,5 strekkende meter en bevat de documentatie over de letters die de lettergieterij tussen ca. 1907 en ca. 1977 produceerde. Het gaat dan met name om schetsen, ontwerpen en werktekeningen, en om (interne) correspondentie en giet- en fotografische proeven. Enkele letters werden voor derden geproduceerd of mede door andere firma's uitgegeven. Een klein aantal letterprojecten kwam niet tot de productiefase.
Dates
- ca. 1907-ca. 1977
- Majority of material found within 1907-1968
Creator
- Lettergieterij "Amsterdam" (Organization)
Language of Materials
Nederlands en Engels
Conditions Governing Access
De collectie is gedigitaliseerd en online raadpleegbaar via de inventaris. De originele documenten worden in principe niet ter inzage gegeven.
Conditions Governing Use
Bij raadpleging is het Reglement voor de gebruikers van de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam van toepassing. Reproductie en reproductierechtvergoedingen conform de Tarieven en Diensten Universiteit van Amsterdam.
Indien in uitzonderlijke gevallen toch toestemming verkregen is om originele documenten te raadplegen, wordt het materiaal alleen ter inzage gegeven.
Biographical / Historical
Lettergieterij 'Amsterdam' voorheen N. Tetterode (LA) was een grote Amsterdamse onderneming. Deze gieterij, opgericht in 1851, was sinds 1857 gevestigd in Amsterdam. De LA handelde tevens in persen en ander drukkerijmateriaal. De drukletters waren zelf ontwikkeld of overgenomen van buitenlandse bedrijven. In tegenstelling tot Joh. Enschedé en Zonen in Haarlem, toen de enige andere Nederlandse gieterij, volgde de LA in de twintigste eeuw de trends op grafisch gebied. S.H. de Roos (periode 1907-1941), Dick Dooijes (periode 1926-1968) en Leonard Smit (periode 1949-1982?) waren er als letterontwerper in dienst. G.W. Ovink werkte bij de firma als esthetisch adviseur (periode 1945-1977?). De lettergieterij-afdeling hield in 1988 op te bestaan.
Groot succes had de LA met de Hollandse Mediaeval (1912) en andere ontwerpen van De Roos. Die hertekende ook een aantal buitenlandse letters. Uit de Amerikaanse art deco-letter Broadway van 1928 ontstond zo een jaar later de Bristol/Carlton. De Berthold Grotesk bewerkte hij tot de goed verkopende Nobel (1929). Verder ontwierp De Roos materiaal als ornamenten, initialen en vignetten. Dooijes maakte onder meer de Lectura (1969), een klassieke tekstletter die in nauw overleg met Ovink tot stand kwam. Smit tekende onder meer de schrijfletter Amazone (1958).
Niet alle eigen letters werden in huis ontworpen. Zo maakte de in Zwitserland levende Hongaar Imre Reiner de Reiner Script (1951), de Amerikaan Walter H. McKay de tekstletter Columbia (1956) en de Spaans-Franse ontwerper José Mendoza y Almeida de incise Pascal (1961). Van de Duitse emigrant Henri Friedlaender werd de Hadassah (1958) uitgegeven, een belangrijke Hebreeuwse tekstletter. Displayletters ontwierpen onder anderen Jan Tschichold, Georg Salter, Stefan Schlesinger en Henk Krijger.
Extent
8.5 meter
Abstract in Dutch
Dit archief bevat de documentatie over de letters die Lettergieterij 'Amsterdam' tussen ca. 1907 en ca. 1977 geproduceerd heeft. Het gaat dan met name om schetsen, ontwerpen en werktekeningen, en om (interne) correspondentie en gietproeven. Het is internationaal een van de weinige bewaard gebleven archieven op dit terrein. Het materiaal documenteert vrij volledig de ontstaansgeschiedenis van vele bekende Nederlandse drukletters.
Abstract in English
This archive contains documentation on the typefaces produced by Lettergieterij 'Amsterdam' between c. 1907 and c. 1977. It mainly concerns sketches, designs and work drawings as well as internal and external correspondence and type founder’s specimens. The archive, which is one of the few remaining archives in this field, is international in scope. The archive offers fairly comprehensive documentation on the creation of many well-known Dutch typefaces.
Physical Characteristics and Technical Requirements
Verschillende ontwerpen in de collectie zijn kwetsbaar en dienen voorzichtig te worden geraadpleegd.
Physical Location
Allard Pierson, Universiteit van Amsterdam
Other Finding Aids
Er is een inventaris beschikbaar.
Immediate Source of Acquisition
Enig materiaal uit het Archief Letterproductie kwam in 1971 mee met de aankoop van de Typografische Bibliotheek van Lettergieterij 'Amsterdam'. Dat bevond zich in het archief van S.H. de Roos (met name de meer museale stukken), maar was ook verspreid aanwezig tussen de letterproeven. Het merendeel van het Archief Letterproductie werd in de jaren 1998 en 1999 door de firma Tetterode geschonken. Dit gebeurde na bemiddeling van Henk Gianotten, oud-medewerker van het bedrijf.
Appraisal
Het Archief Letterproductie van Lettergieterij 'Amsterdam' is internationaal een van de weinige bewaard gebleven archieven op dit terrein. Het materiaal documenteert vrij volledig de ontstaansgeschiedenis van Nederlandse drukletters, waaronder een aantal bijzonder populaire. Er is enig materiaal over niet-Latijnse drukletters. Het archief is van belang voor letter- en designhistorici.
Accruals
Het archiefmateriaal van Tetterode is volledig overgedragen.
Bibliography
- Jan P. Boterman (red.). Zilvertype corps 15. Briefwisseling tussen J.F. van Royen en S.H. de Roos over het ontwerp van de Zilvertype, 1914-16. Amsterdam, 1994.
- Universiteitsbibliotheek Amsterdam, Zeldzame en Kostbare Werken (samenst.). Een punt voor typografie. De Typografische Bibliotheek in de Universiteitsbibliotheek Amsterdam. [Amsterdam, 2001].
- John A. Lane & Mathieu Lommen (samenst.). Letterproeven van Nederlandse gieterijen uit de Bibliotheek van de KVB en andere verzamelingen in de Universiteitsbibliotheek Amsterdam met geschiedenissen van de firma's = Dutch typefounders' specimens from the Library of the KVB and other collections in the Amsterdam University Library with histories of the firms represented. Amsterdam, 1998.
- . De grondslag van het bedrijf der Lettergieterij Amsterdam voorheen N. Tetterode. Westzaan, 2013.
Processing Information
De collectie was min of meer per ontwerper op letter geordend. Deze ordening had plaatsgevonden nadat het materiaal intern was overgedragen aan het (niet meer bestaande) 'Historisch Archief' van de firma. Het is nu onduidelijk hoe en waar het materiaal bij de firma oorspronkelijk was geplaatst. Vermoedelijk was enig materiaal in het gieterij-archief ondergebracht. Deze later aangebrachte ordening is aangehouden, tenzij het om evidente misplaatsingen ging.
Het materiaal waarvan de ontwerper niet bekend is, is geordend op lettercategorie en -naam/soort. Alles is ontdubbeld, ontijzerd en omgepakt in zuurvrije mappen. Iedere map is van een korte inhoudsomschrijving voorzien. In 2014 is besloten ook het verspreide materiaal met gelijke herkomst in het Archief Letterproductie op te nemen.
- Title
- Inventaris van het archief Letterproductie van Lettergieterij 'Amsterdam' (ca. 1907-ca. 1977)
- Date
- 2017
- Description rules
- International Standard for Archival Description - General
- Language of description
- Dutch; Flemish
- Script of description
- Latin
- Language of description note
- Nederlands
Repository Details
Part of the Allard Pierson Repository
Oude Turfmarkt 127-129
Amsterdam 1012 GC Nederland