Archief van S.H. de Roos

In het eerste decennium van de twintigste eeuw manifesteerde de socialistische sierkunstenaar Sjoerd Hendrik de Roos (1877–1962) zich als dé vernieuwer van de Nederlandse typografie. Zijn eerste grote opdracht was het ontwerp van Kunst en maatschappij (1903), een bundel met lezingen van William Morris. De decoratie van deze uitgave laat zien dat De Roos' wortels in de Nieuwe Kunst lagen. Het eerste moderne twintigste-eeuwse boek maakte hij pas met Het drukkers jaarboek voor 1907.

Na enige jaren als ontwerper-lithograaf voor Verwer Blikfabrieken in Krommenie te hebben gewerkt, vond De Roos in 1907 zijn ideale werkgever in Lettergieterij 'Amsterdam' voorheen N. Tetterode (LA). Hier ging hij letters ontwerpen en bewerken, en gaf hij vorm aan al het drukwerk. De Roos' zetvoorbeelden – van advertenties tot titelpagina's – fungeerden voor tal van Nederlandse drukkers als modellen. In januari 1912 verscheen zijn drukletter Hollandsche Mediæval, die decennia lang populair bleef. Hoewel nog in Duitsland gegraveerd, is dit de eerste moderne Nederlandse tekstletter.

De Roos was een fervent verzamelaar van boeken en prenten. Het zal door zijn inzet zijn geweest dat de LA in 1913, in navolging van de American Type Founders, een 'Typografische Bibliotheek' opende. In 1941 ging hij met pensioen; Dick Dooijes, als ontwerper, en G.W. Ovink, als esthetisch adviseur, namen zijn taken bij de LA over. Thuis ontstond zijn laatste letterserie, de De Roos Romein & Cursief (1947).

Freelance zou De Roos lange tijd boeken verzorgen voor W.L. & J. Brusse. Dat deze Rotterdamse uitgeverij begin jaren dertig met modernisten als Piet Zwart en Paul Schuitema in zee ging, moet hem hebben gestoken. Op zijn eigen terrein, de klassieke boektypografie, had Jan van Krimpen toen al zijn leidende rol overgenomen. De Roos had veel affiniteit met de Engelse private press-beweging, die rond de eeuwwisseling haar hoogtepunt beleefde. Met steun van een financier begon hij in zijn Hilversumse woning De Heuvelpers, waarvan tussen 1928 en '31 vier uitgaven zijn verschenen. Eerder had hij meegewerkt aan De Zilverdistel van J.F. van Royen.

Na zijn pensionering had hij meer tijd voor het tekenen in de natuur en het verzamelen. Een groot deel van zijn eigen boekenverzameling belandde begin jaren vijftig in de Typografische Bibliotheek. Tot de kostbaarste uitgaven daarbij behoorden enkele drukken van de Doves Press.

Toen De Roos in 1962 op 84-jarige leeftijd overleed, verschenen er vele necrologieën van de 'meesterdrukker van wereldfaam' (de Volkskrant). Zijn vriend en vakgenoot S.L. Hartz merkte spits op: 'Ik geloof niet dat De Roos ooit heeft ingezien dat hij voor ons land heeft weten te doen wat zijn idool [William Morris] voor het zijne nooit heeft kunnen volbrengen.'