Scope and Contents
Van het archief zijn de volgende series, of onderdelen vrijwel geheel compleet bewaard gebleven: almanakken met optekening van verkopingen van boeken, drukkerijen, lettergieterijen, etc. en absenten op vergaderingen; de requesten aan Burgemeesters en kopieën van requesten aan Staten van Holland betreffende boekverkopingen en privileges, met beslissingen in margine; de notulen ("Memoriaal van 't Comptoir"); de afschriften van requesten aan het gilde, van requesten om advies aan het gilde gegeven, van ordonnantien, verklaringen over gildezaken etc. en ordonnanties voor het gilde, waaronder ordonnanties voor het Sint Lucasgilde (1579-1657). Daarnaast ingekomen en kopieën van uitgegane stukken en financiële administratie.
In de 19e eeuw zijn aan het archief toegevoegd stukken van W. Holtrop en J. Bodel Nijenhuis.
Dates
- 1579-1936
- Majority of material found within 1662-1819
Creator
- Amsterdamse Boekverkopersgilde (Organization)
Language of Materials
Nederlands
Conditions Governing Access
Het archief is verfilmd en raadpleegbaar vanaf microfiche. De originele documenten worden in principe niet ter inzage gegeven.
De originele stukken met inventarisnummers 55, 60-61, 65-66, 68-69, 75-77, 185-190, 192-195, 1830-1832 en 1943 zijn niet aanwezig. Zij bevinden zich in het Stadsarchief Amsterdam.
Conditions Governing Use
Bij raadpleging is het Reglement voor de gebruikers van de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam van toepassing. Reproductie en reproductierechtvergoedingen conform de Tarieven en Diensten Universiteit van Amsterdam.
Indien in uitzonderlijke gevallen toch toestemming verkregen is om originele documenten te raadplegen, wordt het materiaal alleen ter inzage gegeven.
Biographical / Historical
Op 20 januari 1662 zijn de boekverkopers en boekbinders uitgetreden uit het in 1579 opgerichte Schilders- of Sint Lucasgilde, waar ze tot dan toe deel van uitmaakten. Samen met de boekdrukkers, die nog niet in een gilde waren verenigd, richtten ze een nieuw gilde op. De prent- en kunstverkopers, die de pers gebruikten, konden kiezen of ze van dit gilde of van het Sint Lucasgilde lid wilden zijn. Lettergieters en speelkaartmakers konden ook lid worden, waren daar echter niet toe verplicht. Tot 1675 heeft het gilde op verschillende plaatsen zijn kamer gehad, onder andere op het Singel, in de Pijlsteeg en in de Regulierspoort; vanaf 1784 zat het gilde in het Zijdewindhuis.
Hoewel in 1798 de gilden per decreet werden opgeheven, wist het Amsterdamse boekverkopers-, boekdrukkers- en boekbindersgilde zijn bestaan tot 1812 te rekken. Aan zogenaamde provisionele commissarissen, voormalige overlieden van het gilde, werd vervolgens het beheer van de stukken overgedragen.
Extent
38 dozen
Abstract in Dutch
Deel van het archief van het Amsterdams Boekverkopersgilde – een vereniging van beroepsgenoten in het boekenvak (boekverkopers, boekdrukkers en boekbinders) – dat in beheer is bij de Bibliotheek van het Boekenvak. Bevat correspondentie, notulen, afschriften van rekesten betreffende boekverkopingen en privileges, ordonnanties en registers van leden van dit gilde. Verder zijn er archivalia uit de negentiende en twintigste eeuw betreffende het beheer. Deze collectie biedt inzicht in de geschiedenis en organisatie van de boekhandel in Amsterdam en Holland van de zeventiende tot het begin van de negentiende eeuw.
Abstract in English
This collection consists of the largest part of the archive of the booksellers' guild – an association of fellow craftsmen including booksellers, book printers and bookbinders – in Amsterdam, which is a part of the 'Bibliotheek van het Boekenvak' (Library of the Book Trade). The archive contains correspondence, minutes, copies of petitions concerning book auctions, membership lists and privileges and ordinances of the guild. Besides this, there are 19th and 20th century records of the management of the archive. The collection offers insight into the history and organization of the book trade in Amsterdam and Holland from the 17th to the first decades of the 19th centuries.
Physical Location
Allard Pierson, Universiteit van Amsterdam
Other Finding Aids
- .
Boekverkopers-, boekdrukkers- en boekbindersgilde
. In: Inventarissen der archieven van de gilden en van het brouwerscollege. Amsterdam, 1951. (GA-toegang 366) - Guide & Inventory to the Archive of the Amsterdam Booksellers Guild, 1662-1812 on microfiche. Lisse; Amsterdam, 1995.
Custodial History
Het archief van het gilde is goed bewaard. Al in de 17e eeuw hield men zich bezig met ordening. Dit blijkt uit een aantekening voorin het notulenboek: 'Nadien men nu bevondt, dat in vervolg van tijd de affaires van het selve gild toenamen, en dat de acten, documenten, en requesten etc. daar toe specterende niet en waaren gebracht in soodanigen ordre als tot het gebruick wel vereischt wierdt; en ook van het gepasseerde geen nette notulen waren gehouden; so hebben de overluiden in den jaere 1694 nodig geacht daarin te voorsien ...' In de 18e eeuw zijn veel van de losse stukken verenigd in banden, waarop uitvoerige klappers bestaan.
Op 10 september 1829 leverden de commissarissen van het voormalige gilde de ex officio gehouden boeken en losse stukken in op het stadhuis. Het meeste van het toen overgebrachte materiaal is nog in het Stadsarchief Amsterdam. Enkele registers gingen echter verloren, waaronder als belangrijkste het jaarzangenboek 1662-1698, het inschrijfboek van leerlingen 1663-1805 en een register van begraafpenningen. Het grootste deel van het archief was echter thuis blijven staan bij de laatste overman van het gilde, Jan ten Brink. Later erfde dit zijn neef Jan de Vries, lid van de firma Ten Brink & De Vries.
Immediate Source of Acquisition
Frederik Muller, de eerste bibliothecaris van de "Bibliotheek van de Vereeniging", de huidige BKVB, ontdekte waarschijnlijk omstreeks 1852 deze stukken. Hij wist te bewerken dat ze naar de bibliotheek kwamen. Uit al dan niet terechte angst voor inbeslagname – wellicht hoorden de stukken thuis in het Gemeentearchief, tegenwoordig Stadsarchief, – gaf hij daarom zo min mogelijk bekendheid hieraan. In 1876 wist hij het bestuur van de vereniging, waaronder de Bibliotheek resorteerde, zover te krijgen dat dit een bindende verklaring afgaf dat de papieren niet naar het Gemeentearchief zouden gaan. Dat het bestuur Mullers bezorgdheid deelde, blijkt wel uit het feit dat in de notulen van de bestuursvergaderingen deze zaak niet voorkomt. Maar uit de gebeurtenissen zelf kunnen we opmaken dat het bestuur de gevraagde verklaring heeft afgegeven. Zo komt het dat tot op de huidige dag het grootste deel van het archief zich in de Bibliotheek van de Koninklijke Vereniging van het Boekenvak (BKVB) bevindt. Pas in het tweede deel van de Catalogus der Bibliotheek uit 1926 wordt het archief vermeld.
Appraisal
Het archief vormt een unieke bron voor de boekhandelsgeschiedenis in Amsterdam en Holland in de 17e, 18e en begin 19e eeuw.
Existence and Location of Copies
Het gehele archief is in 1995 gemicroficheerd en beschikbaar op de Onderzoekzaal.
Separated Materials
De delen van het archief die zijn ondergebracht in het Stadsarchief Amsterdam zijn beschreven onder toegangsnummer 366: Inventaris van het Archief van de Gilden en het Brouwerscollege, rubriek 4: Boekverkopers-, Boekdrukkers- en Boekbindersgilde.
In 2003 werd in de collectie van de Universiteitsbibliotheek een tot dan toe als verloren beschouwde gildealmanak uit 1733 gevonden (OTM: O 03-85).
Bibliography
- . De gilden. Theorie en praktijk. Bussum, 1965, p. 100-130.
- .
Frederik Muller als eerste bibliothecaris van de Vereeniging ter bevordering van de belangen des Boekhandels (1845-1877)
. In: Marja Keyser, J.F. Heijbroek, Ingeborg Verheul (red.). Frederik Muller 1817-1881. Leven en werken. Zutphen, 1996, p. 152. - H. Noordkerk, Handvesten enz. der stad Amstelredam (Amsterdam 1748 etc.), p. 1217
- J. Wagenaar, Amsterdam in zijne opkomst etc. deel IX (Amsterdam 1760-1768), p. 202-204. deel IX (Amsterdam 1760-1768), p. 202-204
Processing Information
In 1995 is het gehele archief, d.w.z. zowel de stukken die berusten in het Stadsarchief Amsterdam als die in de Bibliotheek van de KVB, gemicroficheerd. In de inventaris van Van Eeghen zijn deze laatste stukken aangeduid met de letter B voor het inventarisnummer.
In 2020 is de inventaris online gepubliceerd. Ook de inventarisnummers van stukken die berusten bij het Stadsarchief zijn hier in opgenomen. De nummering is gebaseerd op de nummers van de gedrukte inventaris van I.H. van Eeghen uit 1951 in Inventarissen der archieven van de gilden en van het brouwerscollege en van de online inventaris bij het Stadsarchief (toegang 366, rubriek 4: Boekverkopers-, boekdrukkers- en boekbindersgilde). Deze rubriek begint met inventarisnummer 52. De later door het Stadsarchief toegevoegde hoge inventarisnummers (boven nr. 1800) staan niet in de gedrukte inventaris en zijn niet op microfiche beschikbaar.
- Almanacs
- Amsterdam (stad)
- Amsterdamse Boekverkopersgilde
- Bodel Nijenhuis, Johannes Tiberius, 1797-1872
- Boekhandel
- Boekwezen
- Book industries and trade
- Booksellers and bookselling
- Gilden
- Guilds
- Holtrop, W. (Willem), 1751-1835
- Manuscripts
- Nederland
- Netherlands
- Netherlands -- Amsterdam
- almanakken
- manuscripten
- Title
- Inventaris van het archief van het Amsterdams Boekverkopersgilde (1579-1936)
- Author
- I.H. van Eeghen
- Date
- 2020
- Description rules
- International Standard for Archival Description - General
- Language of description
- Dutch; Flemish
- Script of description
- Latin
- Language of description note
- Nederlands
- Edition statement
- Eerste versie in druk 1951, tweede versie online 2004, derde herziene versie 2020
Repository Details
Part of the Allard Pierson Repository
Oude Turfmarkt 127-129
Amsterdam 1012 GC Nederland