Collectie anatomisch-zoölogische preparaten van de Universiteit van Amsterdam
Scope and Contents
Studiecollectie van circa 2660 dieren en onderdelen van dieren, gedroogd (1490 items) of op sterk water (1170 items). Het gaat onder meer om 256 hersenpreparaten, 256 preparaten van evertebraten en 90 dierskeletten. Van elke diergroep zijn een aantal representanten aanwezig, ongeacht of het om veel voorkomende of zeldzame diersoorten gaat. Een deel van de dieren is afkomstig uit de dierentuin van Artis, daarnaast is een klein deel direct afkomstig uit het voormalige Nederlands-Indië en de Barentszee.
Dates
- 1881-1997
- Majority of material found within 1883-1959
Creator
- Universiteit van Amsterdam (Organization)
Language of Materials
Niet van toepassing
Conditions Governing Access
Voor raadpleging is een bezoekers- of lenerspas van de Universiteitsbibliotheek Amsterdam vereist.
Conditions Governing Use
Bij raadpleging is het Reglement voor de gebruikers van de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam van toepassing. Reproductie en reproductierechtvergoedingen conform de Tarieven en Diensten Universiteit van Amsterdam.
Het materiaal in deze collectie wordt uitsluitend ter inzage gegeven.
Biographical / Historical
Toen het Amsterdamse Athenaeum Illustre in 1877 verheven werd tot Universiteit van Amsterdam werd het vak dierkunde, dat tot op dat moment onderdeel uitmaakte van de studie geneeskunde, ondergebracht bij de Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen. De collegezaal en het Zoölogisch Laboratorium werden in 1882 ondergebracht in het nieuwe Aquariumgebouw van Artis aan de Plantage Middenlaan. Met de komst van Max Weber (1852-1937) kreeg de Amsterdamse zoölogie een belangrijke impuls. Weber was van 1883 tot 1922 als hoogleraar werkzaam in de vergelijkende anatomie, zoötomie en het zoölogisch deel der paleontologie. Hij leverde belangrijke bijdragen aan de inrichting en vorming van de wetenschappelijke collecties van de universiteit en het Zoölogisch Museum te Amsterdam. Naast Weber droegen C.P. Sluiter (1854-1933) en zijn opvolger J.E.W. Ihle (1879-1956) als hoogleraren in de zoölogie, respectievelijk van 1898 tot 1925 en van 1925 tot 1949, in belangrijke mate bij aan de vorming van de wetenschappelijke collecties ten behoeve van onderzoek en onderwijs.
In 1922 werd het Zoölogisch Laboratorium ondergebracht in het voormalige pakhuis De Volharding aan de Plantage Doklaan, dat voor dit doel verbouwd was, vanaf 1958 gevolgd door het Dierfysiologisch Laboratorium.
In 1975 werd de Vakgroep Algemene Dierkunde gevormd (vanaf 1988 Vakgroep Experimentele Dierkunde) waarin beide laboratoria werden opgenomen. Rond dit jaar verhuisden alle afdelingen naar het complex van Anna's Hoeve aan de Kruislaan in de Watergraafsmeer. Sinds 1987 maken zij onderdeel uit van de nieuw gecreëerde Faculteit der Biologie.
Extent
ca. 2660 items
Abstract in Dutch
Collectie natte en droge zoölogische preparaten, verzameld ten behoeve van het onderzoek en onderwijs in de anatomie aan de Universiteit van Amsterdam. De collectie vertegenwoordigt alle diergroepen.
Abstract in English
A collection of wet and dry preparations and specimens collected for the research and education of anatomy at the University of Amsterdam. The collection represents all groups of animals.
Arrangement
De collectie is ingedeeld in de volgende hoofdgroepen:
- Toto's
- Complete skeletten
- Opgezette dieren
- Schedels
- Skeletdelen
- Zenuwstelsel (waaronder hersenen)
- Ademhalingsapparaten (waaronder longen, larynxes, kieuwen)
- Bloedvaatstelsel (waaronder harten)
- Darmkanaal (waaronder klieren)
- Embryo (inclusief neonati, foetussen en eieren)
- Excretieorganen
- Geslachtsorganen
- Miscellaneous
Physical Location
Allard Pierson, Universiteit van Amsterdam
Other Finding Aids
Catalogus van de Universiteit van Amsterdam.
Custodial History
De collectie is in de periode 1881-1997 bijeengebracht door onder anderen de hoogleraar Max Weber (171 geïdentificeerde preparaten), zijn assistent en latere conservator van het Zoölogisch Museum J.Th. Oudemans (97), zijn preparateur Sleking (105) en de hoogleraren C.P. Sluiter (30), J.E.W. Ihle (22) en J.C.H. de Meyere (28), ten behoeve van het onderzoek en het onderwijs in de anatomie aan de Universiteit van Amsterdam. Er zijn in de collectie veel overleden dieren uit de dierentuin Artis opgenomen.
De hersencollectie werd met name door Weber, Oudemans en Sleking aangelegd, toen de laatste twee in dienst van Weber waren. De collectie geslachtsapparaten is in beginsel aangelegd door Oudemans.
De walviscollectie van de hoogleraar E.J. Slijper is afkomstig van expedities van de Nederlandsche Maatschappij voor de Walvischvaart in de periode 1946-1950 en de Willem Barentsz-expeditie van 1959-1960.
De collectie bevond zich in de gebouwen van het Zoölogisch Laboratorium, vanaf 1882 gevestigd in het Aquariumgebouw aan de Plantage Middenlaan, en werd in 1922 overgeplaatst naar De Volharding aan de Plantage Doklaan. In dit laatste gebouw was een aparte museumruimte ingericht. Rond 1975 verhuisde de collectie naar het complex van Anna's Hoeve in de Watergraafsmeer, waar het tot 1996 in dozen op zolder stond.
Immediate Source of Acquisition
De collectie is in 1997 in beheer overgedragen aan het voormalige Universiteitsmuseum, dat sinds in 2004 deel uitmaakt van de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam.
Appraisal
In de periode 1997-1998 zijn 94 natte preparaten die niet meer te herstellen waren vernietigd.
De collectie functioneerde als studie- en vergelijkingscollectie voor colleges in de taxonomie en de functionele en vergelijkende anatomie. In de collectie bevindt zich een aantal zeer zeldzame diersoorten.
Accruals
De collectie is in zijn geheel overgedragen; er zijn geen aanvullingen te verwachten.
Bibliography
- Gedenkboek van het Athenaeum en de Universiteit van Amsterdam, 1632-1932. Amsterdam, 1932.
- De anatomisch-zoölogische collectie van de vakgroep Experimentele Dierkunde van de Universiteit van Amsterdam. Amsterdam: typoscript, 2000. , .
General
De preparaten kunnen momenteel niet aangevraagd worden.
Processing Information
De huidige collectie bestaat in feite uit een aantal deelcollecties die alle een eigen nummering hebben, namelijk:
- Anatom. (766)
- Coll. Med. Pract. (31)
- Gemeente (9)
- Onderw. (45)
- Opgezet (43)
- Ost. (983)
- Walvis (56)
Deze deelcollecties waren beschreven in twee kaartsystemen, drie schriften en een bestand in Filemaker Pro uit 1982. In de periode 1997-1998 werd alle informatie uit de diverse systemen geïntegreerd in Filemaker Pro. Ongenummerde preparaten kregen nieuwe nummers: 2001 t/m 3097. Alle preparaten werden in dezelfde periode geconserveerd. De objectbeschrijvingen werden in 2001 geconverteerd naar de catalogus van de Universiteit van Amsterdam, waarbij de inventarisnummers van de voorloper AZP werden voorzien.
De preparaten zijn opgesteld in gangen en leslokalen van het onderwijsgebouw op Anna's Hoeve. De collectie is opgesteld volgens taxonomische principes.
- Title
- Beschrijving van de collectie anatomisch-zoölogische preparaten van de Universiteit van Amsterdam (1881-1997)
- Author
- M. van Roon
- Date
- 2012
- Description rules
- International Standard for Archival Description - General
- Language of description
- Dutch; Flemish
- Script of description
- Latin
- Language of description note
- Nederlands
Repository Details
Part of the Allard Pierson Repository
Oude Turfmarkt 127-129
Amsterdam 1012 GC Nederland