Archief van de Vereniging Het Vondel-Museum

De Vereeniging Het Vondelmuseum werd op 3 december 1901 opgericht, naar aanleiding van de verwerving van de collectie Vondeliana van A.Th. Hartkamp op 11 november van dat jaar door de gemeente Amsterdam. Deze collectie werd als bruikleen ondergebracht in de Universiteitsbibliotheek Amsterdam. De collectie werd in de loop van de jaren aangevuld met belangrijke aanwinsten, waaronder een deel van de Vondelcollectie van J.H.W. Unger. Naast boeken en handschriften bevat de collectie schilderijen, prenten en penningen met betrekking tot Vondel.

Het Vondelmuseum was aanvankelijk ondergebracht in de voormalige woonkamer van de eerste bibliothecaris H.C. Rogge. Als conservator werd Hendrik C. Diferee aangesteld. Het museum was twee dagen per week geopend. Na de verbouwing van de Universiteitsbibliotheek in 1925-1926 verhuisde het museum naar een bovenverdieping, waar de collectie een ruimte zou delen met die van Multatuli en Frederik van Eeden.

In het tweejaarlijkse Vondeljaarboek annex jaarverslag uit 1951, bij het 50-jarig jubileum, wenste de toenmalige conservatrice, mevrouw Bertha Wolterson, de vereniging nog een voorspoedige tweede eeuwhelft toe. Toch zou dit het laatste gedrukte jaarverslag zijn. Op 25 november 1951 overleed mevrouw Wolterson onverwacht. Zij werd opgevolgd door P.J.H. Vermeeren, die een beknopt verslag over de jaren 1951-1956 opstelde. Hieruit blijkt dat het museum in het najaar van 1953 gedwongen was te sluiten. De verzameling werd elders geborgen, de functie van conservator werd opgeheven. Een reden voor deze sluiting werd niet gegeven; het aantal bezoekers vertoonde, mede namens het groeiende aantal studenten Neerlandistiek, juist een lichte stijging. Mogelijk hing de sluiting samen met ruimtegebrek en de komende restauratie en uitbreiding van het oude bibliotheekgebouw, waarmee eind jaren vijftig werd begonnen. Hetzelfde verslag vermeldt dat de bibliothecaris van de Universiteitsbibliotheek tijdens een buitengewone vergadering van 28 november 1956 toch hoopvol was over een vernieuwde openstelling van het museum.

Uit interne correspondentie blijkt dat de vereniging bestuurlijk niet op orde was, terwijl de verhouding van de Vereniging met de Universiteitsbibliotheek niet optimaal was. Veel leden hadden afgehaakt bij het uitblijven van een nieuw jaarboek. In 1957 volgde W.Gs. Hellinga de voorzitter W.J.M.A. Asselbergs op. Vooral de penningmeester J. Heyting deed vergeefse moeite om de vereniging nieuw leven in te blazen. Maar volgens Hellinga had de vereniging te weinig bestaansrecht om nog een jaarboek te laten verschijnen; de kopij werd teruggestuurd aan de auteurs. Over de periode na 1957 is weinig overgeleverd. Op een brief aan bibliothecaris H. de la Fontaine Verwey over de toekomst van het Vondelmuseum en de vereniging, vermoedelijk begin jaren zestig geschreven door een oud-bestuurslid, is geen antwoord bekend.

Verrassend genoeg vond het Vondelmuseum vanaf 1972 opnieuw onderdak in het toen pas gerestaureerde Militiegebouw aan het Singel. In 1974 bestond er onduidelijkheid over de status van de vereniging. Het bleek dat de Koninklijke goedkeuring, die op 2 december 1959 was verlopen, indertijd niet was verlengd, waardoor de vereniging haar rechtspersoonlijkheid al jaren geleden had verloren. In januari 1976 werd de vereniging opgeheven door de twee enig overgebleven leden en bestuursleden: voorzitter W.Gs. Hellinga en bibliothecaris S. van der Woude. De bezittingen werden, conform de statuten, overgedragen aan de Universiteitsbibliotheek. Een kleine tien jaar later sloot het museum definitief de deuren.