Scope and Contents
Tussen 1823 en 1872 ontving Koenen van ruim 900 correspondenten meer dan 4000 brieven. De correspondentie was het levendigst in de periode 1840 tot 1860. Onder zijn correspondenten waren de voormannen van het Réveil, Abraham Capadose (129 brieven) en Isaäc da Costa (435 brieven) en de leider van de anti-revolutionairen Guillaume Groen van Prinsterer (397 brieven). Koenen correspondeerde daarnaast met de schrijvers Anna Bosboom-Toussaint en Jacob van Lennep.
Naast brieven bevat de collectie ook dagboeken, twee delen autobiografie en handschriften van lezingen. Verder zijn er stukken van allerlei instellingen waar Koenen een actieve rol speelde. Zij betreffen zijn lidmaatschap van het curatorium van het Athenaeum Illustre in Amsterdam, zijn lidmaatschap van de Amsterdamse Gemeenteraad en de Provinciale Staten van Noord-Holland en zijn functie als secretaris van de afdeling letterkunde van de Koninklijke Academie van Wetenschappen.
Dates
- 1705-1895
- Majority of material found within 1830-1870
Creator
Language of Materials
Diverse talen, waaronder Nederlands, Frans, Duits, Engels en Hebreeuws
Conditions Governing Access
Voor raadpleging is een bezoekers- of lenerspas van de Universiteitsbibliotheek Amsterdam vereist.
Conditions Governing Use
Bij raadpleging is het Reglement voor de gebruikers van de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam van toepassing. Reproductie en reproductierechtvergoedingen conform de Tarieven en Diensten Universiteit van Amsterdam.
Aangezien het materiaal op microfilm beschikbaar is, is voor raadpleging van originele documenten toestemming vereist van de collectiebeheerder. Indien toestemming verkregen is, wordt het materiaal alleen ter inzage gegeven.
Biographical / Historical
Hendrik Jacob Koenen werd in 1809 in Haarlem geboren, een maand na het overlijden van zijn vader. Hendrik Jacob werd door leraren aan huis opgevoed en studeerde rechten in Amsterdam en Leiden. Zijn moeder, Francona Koenen-Pauw, organiseerde in haar grote huis in Amsterdam vanaf 1825 bijeenkomsten van het Réveil. Zo kwam Koenen al op jonge leeftijd in contact met Isaäc da Costa. Hij deelde niet diens romantische inslag en afkeer van de constitutionele monarchie maar voelde zich meer aangetrokken tot de praktische instelling zoals die in Haagse Réveilkringen tot uiting kwam. Koenen meende dat er in Nederland plaats was voor 'een soort van wetenschappelijk journaal ter verdediging van de waarheid', een christelijk tijdschrift, en zo kwam het dat hij in 1834 met Da Costa en A.M.C. van Hall het blad Nederlandsche Stemmen oprichtte. Koenen spande zich in om het christendom onder de joden te verbreiden en was lid van een vereniging die deze zending bevorderde.
Koenen, die in 1831 met Dionysia Catharina van Halteren was getrouwd, kon leven van het geld dat zijn voorouders hadden verdiend en legde zich toe op het schrijven. Zijn belangrijkste werken zijn Geschiedenis der Joden in Nederland (1843) en Geschiedenis van de vestiging en den invloed der Fransche vluchtelingen in Nederland (1846). In de jaren vijftig hield hij voor de Maatschappij Felix Meritis lezingen over economie en vaderlandse geschiedenis.
Daarnaast was Koenen lid van tal van genootschappen en curator van het Athenaeum Illustre, waar hij door P.A. Tiele een nieuwe catalogus van de Stedelijke Bibliotheek liet vervaardigen. In 1841 werd hij gekozen in de Amsterdamse Gemeenteraad en van 1847 tot 1851 was hij wethouder. Zijn belang voor de letterkunde en de geschiedenis werd erkend door hem in 1856 secretaris van de letterkundige afdeling van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen te maken. Hij was voorzitter van de Amsterdamse afdeling van een vereniging die afschaffing van de slavernij nastreefde.
In 1863 trok Koenen zich om gezondheidsredenen uit het openbare leven terug. In 1874 overleed hij op zijn hofstede Buitenrust bij Haarlem.
Extent
7 meter
Abstract in Dutch
Hendrik Jacob Koenen (1809-1874) was letterkundige en politicus. Hij beschikte over een imposant netwerk van contacten in het protestants-christelijke Nederland van het midden van de negentiende eeuw. Daarvan getuigen de meer dan 4000 brieven die de collectie telt. Koenen correspondeerde uitvoerig met de grondlegger van de protestants-christelijke politiek Groen van Prinsterer en met figuren die het gezicht van de beweging het Réveil bepaalden zoals Isaäc da Costa en Willem de Clercq. Een aantal stukken heeft betrekking op Koenens lidmaatschap van de Amsterdamse Gemeenteraad en het Curatorium van het Athenaeum Illustre. In de collectie bevinden zich tevens de dagboeken en manuscripten van de geleerde verhandelingen van Koenen. Deze betreffen voor het merendeel de geschiedenis van Nederland.
Abstract in English
Hendrik Jacob Koenen was a politician and a literary man. He had an impressive number of connections in the Dutch Protestant community of the mid-nineteenth century. This is testified by the more than 4,000 letters which are contained in this collection. Koenen corresponded elaborately with the founder of Protestant politics Groen van Prinsterer and with other leading characters in the Réveil, such as Isaäc da Costa and Willem de Clercq. A number of documents relate to Koenen's membership of the city council of Amsterdam and of the board of governors of the Athenaeum Illustre. Besides this, there are also two diaries and some manuscripts of academic treatises he wrote. These are largely about the history of the Netherlands.
Arrangement
De collectie is in zes afdelingen geordend. Deel I bevat stukken die betrekking hebben op de biografie van Koenen, deel II bevat stukken met betrekking tot zijn ambten, deel III bevat aantekeningen, concepten en manuscripten voor en van lezingen en artikelen, handschriften, deel IV bevat aantekeningen over wat Koenen tussen 1829 en 1863 gelezen heeft, deel V bevat de alfabetisch op afzender geordende correspondentie en deel VI bevat biografische aantekeningen over zijn tijdgenoten. Aanwinsten na 1955 zijn te vinden in de deelcollectie RA 01.
Physical Location
Allard Pierson, Universiteit van Amsterdam
Other Finding Aids
- Beknopte catalogus der Stichting: Réveil-Archief Amsterdam. [Amsterdam, 1937], p. 3.
- Catalogus der Stichting Réveil-Archief 1930-1955. [Amsterdam, 1955], p. 4-14.
- Catalogus van de Universiteit van Amsterdam.
Custodial History
In 1931 kreeg de Stichting Het Réveil-Archief de collectie H.J. Koenen in bruikleen van J. Koenen-de Graaf. Met het oog op die overdracht maakte de secretaris van het Réveil, B. de Gaay Fortman, in 1930 en 1931 een beschrijving van de collectie.
Volgens het Jaarverslag van de Stichting Het Réveil-Archief uit 1941 breidde J. Koenen-de Graaf haar bruikleen uit.
Op 10 november 1930 heeft B. de Gaay Fortman de Lijst der boeken en brieven in de archiefkast van Mr. H.J. Koenen overgeschreven.
Immediate Source of Acquisition
De collectie van de Stichting Het Réveil-Archief, waarvan de collectie H.J. Koenen deel uitmaakt, berust sinds 1931 als bruikleen in de Universiteitsbibliotheek Amsterdam.
Appraisal
H.J. Koenen was een centrale figuur in de Nederlandse protestants-christelijke gemeenschap van de negentiende eeuw. Hij had een uitgebreid netwerk van correspondenten. Wat de verzameling brieven extra interessant maakt, is dat Koenen juist met de invloedrijkste figuren het meest gecorrespondeerd heeft. Zo zijn er een kleine 400 brieven afkomstig van de grondlegger van de protestants-christelijke politiek in Nederland, Guillaume Groen van Prinsterer, terwijl Koenen ook met andere prominente figuren van het Réveil als Abraham Capadose, Isaäc da Costa en Willem de Clercq uitvoerig gecorrespondeerd heeft. Als briefschrijver bewoog Koenen zich in alle kringen. Hij had niet alleen contact met graven en baronnen maar ook met de eenvoudige boekhouder Schimsheimer, die voor de periodiek De Vereeniging 'het werk onder de joden' versloeg en een catechiseermeester als T.M. Looman, die het breien op christelijke grondslag bevorderde.
Accruals
Er worden geen aanvullingen op de collectie verwacht.
Existence and Location of Copies
De gehele collectie is verfilmd en raadpleegbaar vanaf microfilm.
Separated Materials
- Archivalia Koenen in het Centraal Bureau voor Genealogie onder Koenen, fa 00449, 32 dozen.
- Familie-archief Sloos, particulier bezit, Schiedam. Een voorlopige inventaris van de familiepapieren-Koenen berustend in dit archief bevindt zich in het collectiedossier van de Stichting Het Réveil-Archief onder nummer CRA 3.2.
- Brieven in het Letterkundig Museum in Den Haag.
Bibliography
Uit de briefwisseling van C.M. van der Kemp (1799-1861) en H.J. Koenen (1809-1874). (1833-1845), medegedeeld door M. Elisabeth Kluit
. In: Bijdragen en Mededeelingen van het Historisch Genootschap 63 (1942), p. 1-290.- .
H.J. Koenen als wethouder van Amsterdam
. In: Jaarboek van het Genootschap Amstelodamum 42 (1948), p. 73-86. - . H.J. Koenen: Geschiedenis der joden in Nederland (1843). Historiografische analyse. Heemstede, 1982.
- . Mr. Hendrik Jacob Koenen (1809-1874). Amstelveen, 1989.
- .
Koenen, Hendrik Jacob
. In: Biografisch woordenboek van Nederland, dl. 3. Den Haag, 1989.
General
Microfilms van de gehele collectie kunnen worden aangevraagd bij de balie van de Bijzondere Collecties. Vermeld dient te worden: Collectie H.J. Koenen.
Processing Information
In de notariële akte uit 1931 waarin de collectie Koenen in bruikleen werd gegeven aan de Stichting Het Réveil-Archief staat een summiere beschrijving van het archief die is overgenomen in het Eerste jaarverslag 1930 van de stichting. In de Beknopte catalogus der Stichting: Réveil-Archief Amsterdam uit 1937 wordt vermeld dat een deel van de collectie in een kaartcatalogus beschreven is. In 1955 werden in de Catalogus der Stichting Réveil-Archief 1930-1955 de binnengekomen en uitgaande brieven op clusterniveau beschreven. Deze beschrijvingen zijn overgenomen in de Catalogus van de Universiteit van Amsterdam.
In 2008 werd voorafgaand aan het op microfilm zetten de beschrijving van de collectie verbeterd.
- Amsterdam (stad)
- Athenaeum Illustre (Amsterdam, Netherlands)
- Bosboom-Toussaint, A. L. G. (Anna Louisa Geertruida), 1812-1886
- Capadose, Abraham, 1795-1874
- Clercq, Willem de, 1795-1844
- Costa, Isaäc da, 1798-1860
- Diaries
- Groen van Prinsterer, G., 1801-1876
- Jodenzending
- Koenen, H. J. (Hendrik Jakob), 1809-1874
- Lennep, J. van (Jacob), 1802-1868
- Local government
- Lokaal bestuur
- Manuscripts
- Missions to Jews
- Missions to Jews
- Nederland
- Netherlands
- Netherlands -- Amsterdam
- Noord-Holland
- Personal correspondence
- Provinciaal bestuur
- Provincial governments
- Réveil (christendom)
- Réveil (christianity)
- brieven (correspondentie)
- dagboeken
- manuscripten
- onderzoeksaantekeningen
- research notes
- Title
- Beschrijving van de collectie H.J. Koenen (1705-1895)
- Author
- E.J. Driessen
- Date
- 2011
- Description rules
- International Standard for Archival Description - General
- Language of description
- Dutch; Flemish
- Script of description
- Latin
- Language of description note
- Nederlands
Repository Details
Part of the Allard Pierson Repository
Oude Turfmarkt 127-129
Amsterdam 1012 GC Nederland