Skip to main content

Archief van Van Benthem & Jutting

 Fonds
Identifier: UBA1

Scope and Contents

Wat de omvang van het oorspronkelijke archief van de firma Van Benthem & Jutting geweest is, valt niet meer te achterhalen. Zeker is wel dat er meer documenten geweest moeten zijn dan er nu bewaard worden in de Bibliotheek van het Boekenvak. Het wetboek van koophandel verplichtte een boekhandelaar tot het bijhouden van zowel een dagboek van alle transacties als ook een kopieboek van uitgaande brieven. Beide boeken waren wettig bewijsmiddel. Voorts diende de boekhandelaar alle ingekomen correspondentie te bewaren en jaarlijks een inventaris en balans op te maken. In het archief van Van Benthem & Jutting ontbreken nu juist niet alleen deze bij wet verplicht gestelde archiefstukken, ook veel andere documenten die noodzakelijk waren voor een goede bedrijfsvoering zijn verloren gegaan. Zo ontbreken bijvoorbeeld de administraties van de leesbibliotheek, de binderij en de drukkerij-uitgeverij.

Van de negentiende-eeuwse boekhouding zijn de volgende series vrijwel compleet bewaard gebleven: de boekverkopersgrootboeken, waarin alle transacties met collega-boekverkopers werden bijgehouden, de particulierengrootboeken waarin de aankopen van vaste klanten werden genoteerd, de registers op diezelfde klantenboeken en de auctieboeken, waarin de aan- en verkopen op veilingen werden vastgelegd. De serie veilingcatalogi vertoont niet alleen veel hiaten, uit de periode 1801 tot 1845 is zelfs geen enkel handexemplaar van Van Benthem & Jutting bewaard gebleven. Van de serie kasboeken zijn slechts twee exemplaren bewaard gebleven.

Dates

  • 1801-1998
  • Majority of material found within 1801-1912

Creator

Language of Materials

Nederlands

Conditions Governing Access

De collectie is gedigitaliseerd en online raadpleegbaar via de inventaris. De originele documenten worden in principe niet ter inzage gegeven.

Conditions Governing Use

Bij raadpleging is het Reglement voor de gebruikers van de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam van toepassing. Reproductie en reproductierechtvergoedingen conform de Tarieven en Diensten Universiteit van Amsterdam.

Indien in uitzonderlijke gevallen toch toestemming verkregen is om originele documenten te raadplegen, wordt het materiaal alleen ter inzage gegeven.

Biographical / Historical

De boekhandel Van Benthem & Jutting werd in 1801 in Middelburg gevestigd door Salomon van Benthem (1769-1843), voordien winkelbediende bij de Wed. W. Abrahams te Middelburg. Onder de firmanaam S. van Benthem exploiteerde Salomon niet alleen een boekwinkel, maar ook een leesbibliotheek, een boekbinderij, en drukkerij-uitgeverij. In de laatste hoedanigheid was hij van 1807-1827 uitgever van het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen. Daarnaast was hij een van de actiefste Middelburgse auctionarissen. In de periode 1802 tot 1842 veelal in samenwerking met J. Ooms.

In 1825 nam Salomon zijn neef Christiaan Hermanus Johannes van Benthem Jutting (1809-1878) in dienst, die vanaf 1837 officieel deelgenoot werd in de zaak. De firmanaam werd dat jaar gewijzigd in Van Benthem & Jutting. Na het overlijden van Salomon in 1843 zette Christiaan de zaak alleen voort. Het bedrijf groeide onder zijn leiding in korte tijd uit tot een van de grotere provinciale boekhandels in het land. Als handelscorrespondent voor de boekverkopers in de provincie Zeeland verzorgde de firma een groot deel van de distributie tussen Zeeland en de rest van Nederland.

In 1856 werd de zaak met de overname van de debiethandel van de Gebr. Abrahams nog verder uitgebreid. Na het overlijden van Christiaan ging de zaak in 1878 over op diens zoon Lambertus Salomon, die al sinds 1872 als medefirmant had opgetreden. Diens zuster Maria Johanna (firmant van 1901 tot haar overlijden in 1928) en zoon Jacob Willem (firmant vanaf 1901) zetten op hun beurt het familiebedrijf voort. Jacob Willem is echter de laatste Van Benthem Jutting geweest die leiding gaf aan het bedrijf. Na zijn pensioen in 1949 werd de boekhandel overgedaan aan B.P. Carrière, die de firma onder de oude naam voortzette. Van 1977 tot 1981 was het bedrijf een filiaal van de Standaard Boekhandel in Amsterdam, van 1981 tot 1987 een filiaal van Boekhandel Bikker in Vlissingen. In 1987 werd de firma weer zelfstandig. Na 197 jaar moest Boekhandel Van Benthem & Jutting de deuren in 1998 definitief sluiten.

Extent

17 meter

Additional Description

Abstract in Dutch

Het archief van de boekwinkel, de drukkerij/uitgeverij, het veilinghuis, de leesbibliotheek en de kunstzaal te Middelburg (1801-1998) bevat de negentiende-eeuwse boekhouding van boekhandel en veilinghuis, boekhandelscatalogi, correspondentie, auteurscontracten, onkostenberekeningen, prospectussen, documentatie en een manuscript. Het archief biedt inzicht in de organisatie van een vooraanstaande negentiende-eeuwse provinciale boekhandel, zowel waar het de relaties met collega's als met particuliere klanten betreft.

Abstract in English

This is an archive of a combined bookshop, printing office, publisher, auction house, reading room and art gallery in Middelburg that flourished from 1801 to 1998. It contains the accounting of the bookshop and the auction house, as well as booksellers' catalogues, correspondence, contracts with authors, estimates of expenses, prospectuses, documentation and a manuscript. Most items date from the nineteenth century. The archive offers insight into the organization of a prominent regional bookseller, both in his relations with other booksellers and with private customers.

Physical Location

Allard Pierson, Universiteit van Amsterdam

Immediate Source of Acquisition

Precieze gegevens over de datum van overdracht van de negentiende-eeuwse boekhouding ontbreken. Het materiaal is begin twintigste eeuw, in ieder geval na 1912 (het jaar van het jongste boekverkopersboek) en vóór 1931 (het jaar waarin de eerste inventaris werd gemaakt), overgedragen aan de Bibliotheek van de Koninklijke Vereniging van het Boekenvak (BKVB), die sinds 1957 als bruikleen is ondergebracht in de Universiteitsbibliotheek van de Universiteit van Amsterdam (UvA). Nadien zijn kleine aanvullingen op de collectie verworven, die alle ondergebracht zijn in de verschillende deelverzamelingen van de Bibliotheek van het Boekenvak: bedrijfsdocumentatie, publicaties, fondscatalogi en veilingcatalogi.

In 2001 zijn in de collectie van de Bibliotheek van het Boekenvak nog enkele archivalia van de firma Van Benthem & Jutting teruggevonden. Het materiaal was verpakt in een map met het opschrift 'documenten en geschriften betreffende uitgaven van S. van Benthem' en niet eerder in een catalogus of inventaris beschreven.

Appraisal

De collectie biedt inzicht in de organisatie van een vooraanstaande provinciale boekhandel in Nederland in de negentiende eeuw, zowel in zijn relaties met collega's als met particuliere klanten. Dit laatste aspect is vooral interessant in verband met het onderzoek naar de leescultuur in de negentiende eeuw.

Related Materials

Het archief maakt deel uit van het bruikleen van de Stichting Bibliotheek van het Boekenvak .

Separated Materials

De twintigste-eeuwse administratie van de firma Van Benthem & Jutting is ondergebracht in het Zeeuws archief te Middelburg en beschreven onder toegangsnummer 1315: Boekhandel Van Benthem & Jutting - Middelburg, 1917-1971.

Bibliography

  • J.J. Kloek en W.W. Mijnhardt. Het lezerspubliek als object van onderzoek. Boekaanschaf in Middelburg in het begin van de negentiende eeuw. In: W. van den Berg, P. van Zonneveld (red.). Nederlandse literatuur van de negentiende eeuw. Twaalf verkenningen. Utrecht, 1986, p. 69-91.
  • J.J. Kloek en W.W. Mijnhardt. Bij Van Benthem geboekt. Een reconstructie van het Middelburgse koperspubliek in 1808. In: P.J. Buijnsters ... [et al.]. Het woord aan de lezer: zeven literatuurhistorische verkenningen. Groningen, 1987, p. 142-165.
  • J.J. Kloek. Bilderdijk over de toonbank. In:Bilderdijk-Museum 5 (1988), p. 11-15.
  • Tilleke Mul. De populariteit van Willem Bilderdijk bij het poëzie-kopend publiek in Middelburg in de periode 1806-1808. Een onderzoek naar de verkoopcijfers en kopers van poëzie die gevonden zijn in de klantenboeken van Salomon van Benthem. Doctoraalscriptie Leiden, 1988.
  • J. Vree. Den Ouden en Van Benthem: een casus betreffende de verspreiding van gereformeerde lectuur in Zeeland (1823-1836). In: Jaarboek voor Nederlandse Boekgeschiedenis 8 (2001), p. 171-186.

Processing Information

Een concordantie verwijst van de oude signaturen (beginnend met BBe) naar de nieuwe inventarisnummers.

Subjects

Finding Aid & Administrative Information

Title
Inventaris van het archief van Van Benthem & Jutting (1801-1998)
Author
E. Dronckers, M.J. van den Burg en N.H. Kool, M.S. Polak
Date
2016
Description rules
International Standard for Archival Description - General
Language of description
Dutch; Flemish
Script of description
Latin
Language of description note
Nederlands
Edition statement
1e versie 1931, 2e, herz. en verm. versie 2003, 3e, herz. en verm. versie 2016

Repository Details

Repository Details

Part of the Allard Pierson Repository

https://www.allardpierson.nl/
Contact:
Oude Turfmarkt 127-129
Amsterdam 1012 GC Nederland
Website Allard Pierson
Website Library of the University of Amsterdam
CataloguePlus
Image Bank Allard Pierson
Oude Turfmarkt 127-129
1012 GC Amsterdam
Contact